Na međunarodni dan Slobodnog pristupa informacijama u Crnoj Gori većina institucija ne želi da dostavi podatke o tome da li i u kojoj mjeri zloupotrebljavaju državne resurse u cilju predizborne kampanje za predstojeće parlamentarne izbore.
28. septembar se širom svijeta obilježava kao Međunarodni dan slobodnog pristupa informacijama. Pravo na pristup informacijama smatra se jednim od osnovnih ljudskih prava i garantovano je brojnim međunarodnim dokumentima, između ostalih i Evropskom konvencijom o ljudskim pravima. U Crnoj Gori pravo na slobodan pristup informacijama zagarantovano je Ustavom, Zakonom kao i svim međunarodnim dokumentima koje je Crna Gora usvojila, ratifikovala i potpisala, a koje je dužna da poštuje.
Od stupanja na snagu zakona, MANS nadgleda njegovo sprovođenje testirajući političku volju i spremnost institucija da objave podatke, te sa preko 47.000 podnijetih zahtjeva nesporno predstavlja organizaciju sa najviše iskustva i znanja u oblasti slobodnog pristupa informacijama ne samo u zemlji već i u regionu. Informacije dobijene uz pomoć ovog zakona
koristili smo i koristimo kako bismo unaprijedili pristup građana podacima o radu državnih organa i istražili slučajeve kršenja zakona, korupcije i organizovanog kriminala u različitim oblastima.
U svijetlu aktuelne predizborne kampanje za parlamentarne izbore, koristeći Zakon o slobodnom pristupu informacijama, MANS prati zloupotrebu državnih resursa i poštovanje ograničenja iz Zakona o finansiranju političkih partija od strane institucija i pojedinaca.
U skladu sa navedenim Zakonom, državnim i opštinskim organima je zabranjeno da u periodu od raspisivanja do održavanja izbora zapošljavaju nova lica na određeno vrijeme, troše više budžetskih sredstava nego što su to činili poslenjih šest mjeseci prije raspisivanja izbora koriste službene automobile nakon ranog vremena, reklamiraju se ili vode kampanju za političke partije.
Zbog toga je MANS je od raspisivanja izbora, organima na nacionalnom i lokalnom nivou podnio preko 900 zahtjeva za pristup informacijama, tražeći podatke koji bi mogli ukazati na to da li su državni organi postupali zakonito, ili su, u skladu sa ustaljenom praksom u vrijeme izbora, svoje resurse nezakonito stavili u službu predizborne kampanje. U skoro 60% slučajeva institucije nisu dostavile bilo kakav odgovor na podnijete zahtjeve.
Institucije koje nisu dostavile ni jedan odgovor na zahtjeve kojima su traženi podaci o reklamiranju u toku predizborne kampanje su: Ministarstvo saobraćaja i pomorstva, Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja, Ministarstvo održivog razvoja i turizma, Ministarstvo prosvjete i sporta, Ministarstvo finansija Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom, Aerodromi Crne Gore kao i lokalne institucije: J.P. “Komunalne usluge” Pljevlja i J.P. “Komunalne djelatnosti” Plav.
Štaviše niz institucija nije dostavilo podatke o potrosnji budzeta uključujući i: Ministarstvo finansija, Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo odbrane, Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija, Ministarstvo prosvjete i sporta, Ministarstvo kulture, Ministarstvo saobraćaja i pomorstva, Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja, Ministarstvo zdravlja, Ministarstvo za informaciono društvo i telekomunikacije, Ministarstvo nauke, Investiciono-razvojni fond Crne Gore, Direkcija za razvoj malih i srednjih preduzeća, Tužilački savjet, Vrhovno državno tužilaštvo Crne Gore, Vladina komisija za raspodjelu dijela sredstava budžetske rezerve kao i brojni opštinski sekretarijati i većina centara za socijalni rad.
NI u dijelu informacija o zapošljavanju veliki broj institucija nije dostavio odgovor uključujuči i: Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo odbrane, Ministarstvo finansija, Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija, Ministarstvo prosvjete i sporta, Ministarstvo kulture, Ministarstvo ekonomije, Ministarstvo saobraćaja i pomorstva, Ministarstvo održivog razvoja i turizma, Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja, Ministarstvo za informaciono društvo i telekomunikacije, Ministarstvo rada i socijalnog staranja, Ministarstvo nauke, Univerzitet Crne Gore, Generalni sekretarijat Vlade Crne Gore, Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore, Investiciono-razvojni fond Crne Gore, Direkcija za razvoj malih i srednjih preduzeća, Vrhovno državno tužilaštvo Crne
Gore, Zavod za statistiku, Ministarstvo finansija, budžet i trezor kao ni lokalne institucije: J.U. “Centar za kulturu” Berane, Agencija za zaštitu životne sredine, Regionalna kancelarija Berane i Sekretarijat za privredu i finansije Opštine Rožaje. Podatke o zapošljavanju u opštinama nisu dostavili glavni administratori Andrijevice, Bijelog Polja, Herceg Novog,
Kolašina, Plava, Plužina, Tivta, Žabljaka i Cetinja.
Sa druge strane, u velikom broju slučajeva za koje je od strane institucija dostavljen odgovor, identifikovali smo veliki broj zloupotreba državnih resursa i kršenja Zakona o finansiranju političkih partija. Sve navedene nepravilnosti MANS će prijaviti Državnoj izbornoj komisiji tražeći od iste da sprovede prekršajni postupak protiv organa i odgovornih lica koja krše Zakon o finansiranju političkih partija ali i tužilaštvu kada postoji sumnja da su se desila krivična djela sa elementima korupcije ili protiv izbornih prava. Takođe, u narednim danima o zloupotrebama državnih resursa informisaćemo i relevantne međunarodne institucije uključujući misiju ODIHR-a kao i crnogorsku javnost.
MANS poziva građane koji žele da prijave zloupotrebe državnih resursa, nezakonita zapošljavanja ljudi tokom kampanje, pritiske ili neko drugo kršenje zakona, da to učine na telefon kancelarije 020/266-326, e-mail mans@t-com.me i preko našeg sajta anewsite.mans.co.me uz zagarantovanu anonimnost.
Vuk Maraš
Direktor Monitoring Programa
