Nakon reagovanja Poreske uprave, u kojem njen direktor Milan Lakićević objašnjava razloge zbog kojih je navodno morao da povuče matične brojeve sa internet izdanja Centralnog registra privrednih subjekata, još više se potvrđuje da je primarni cilj ove institucije bio, a i dalje jeste, da sakrije informacije koje mogu dovesti do toga da se otkriju novi slučajevi korupcije i organizovanog kriminala. Očigledno, identičnim principom rukovodi se i Katastar, koji je takođe iz svog internet registra povukao matične brojeve.
Naime, Lakićević veoma dobro zna da Agencija za zaštitu podataka o ličnosti i slobodan pristup informacijama nije mogla, preko kontrolora, zapisnikom da naloži Poreskoj upravi da ukloni matične brojeve sa sajta Centralnog registra privrednog suda, jer je po Zakonu o zaštiti podataka o ličnosti to može da se učini samo rješenjem, i to samo rješenjem Savjeta Agencije. Takvo, nezakonito, postupanje Agencije ne može biti opravdanje Lakićeviću za odluku da povuče matične brojeve sa sajta CRPS-a i da na taj način maltene onemogući istraživanje slučajeva korupcije i organizovanog kriminala.
Da je Lakićeviću bilo važno da se održi postojeći nivo transparentnosti CRPS-a, mogao je iskoristiti pravne mehanizme koji mu stoje na raspolaganju i pokrenuti postupak protiv nezakonitog zapisnika kontrolora Agencije, kojim je naloženo uklanjanje matičnih brojeva. Tako, Lakićević je za početak mogao izjaviti prigovor na zapisnik Agencije, i tražiti da mu se dostavi rješenje, umjesto što je odmah odlučio da ukloni matične brojeve. Takođe, koristeći dodatne pravne mehanizme u upravnom postupku i sporu, mogao je da se bori protiv nezakonitog postupanja Agencije, umjesto da sprovodi njihove nezakonite odluke.
Imajući u vidu da je postupanje kontrolora Agencije bilo suprotno Zakonu o zaštiti podataka o ličnosti, Lakićević je odmah, da je to želio, mogao da na sajt CRPS-a vrati matične brojeve, umjesto što se bavio pisanjem reagovanja i pokušavao da sa sebe spere odgovornost za de facto blokiranje civilnog sektora i medija da istražuju korupciju i organizovani kriminal, da o tome pišu i da podnose krivične prijave, kada već policija i tužilaštvo ne rade svoj posao.
Na identičan način postupila je i Uprava za nekretnine, koja je takođe na osnovu zapisnika kontrolora Agencije odlučila da ukloni matične brojeve, umjesto da sprovede pravni postupak i osigura poštovanje svog matičnog zakona u dijelu objavljivanja podataka koje je obavezna da učini dostupnim javnosti.
Svima je u Crnoj Gori jasno da je svrha uklanjanja matičnih brojeva u internet evidencijama CRPS-a i katastra onemogućavanje da se sa apsolutnom sigurnošću utvrdi bilo koji novi slučaj korupcije i organizovanog kriminala, povezanost javnih funkcionera sa pripadnicima organizovanog kriminala preko vlasničkih struktura u privrednim društvima ili zajedničkog posjedovanja nepokretnosti ili da se dokaže da su javni funkcioneri sakrili neku nezakonito stečenu imovinu. Ipak, neshvatljivo je da se to pokušava uraditi pod plaštom navodne zaštite privatnosti i podataka o ličnosti, na način koji je suprotan stavovima Evropskog suda za ljudska prava EU standardima.
Kada je u pitanju zaštita privatnosti, prema sudskoj praksi Evropskog suda za ljudska prava, koja je za crnogorske institucije obavezujuća, privatni život uključuje fizički i mentalni integritet, a garancija koju daje član 8 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda prvenstveno ima za cilj da osigura, bez miješanja spolja, “razvoj ličnosti svakog pojedinca u vezi sa drugim ljudskim bićima” (Botta protiv Italije, presuda od 24. februara 1998, Izvještaji o presudama i odlukama 1998-I, str. 422, stav 32). U ovom predmetu, podnosilac nije dokazao da mu je javno objavljivanje ličnih podataka koje se tiču članstva u određenoj organizaciji izazvalo bilo kakve štete u tom smislu. Međutim, potvrdio je da je “svako mogao saznati ko je član, jednostavnom provjerom u registru članstva”. Shodno tome, Evropski sud je zaključio da objavljivanje takvih podataka ne predstavlja miješanje u privatni život.
S tim u vezi, ne može biti govora o nedozvoljenom miješanju u privatni život objavljivanjem dovojne količine podataka o licima koja te podatke dostavljaju javnom registru i koja im upravo služe za uspostavljanje veza sa drugim licima. Pod javnim registrima u ovom smislu, svakako se smatraju i CRPS i Katastar nepokretnosti, iz kojih su crnogorske institucije uklonile matične brojeve lica.
Takođe, postavlja se pitanje kakvu bi to štetu mogao pretrpiti pojedinac ako se u javnom registru CRPS ili Katastra objave podaci na osnovu kojih se on ili ona mogu identifikovati, a koji treba da otklone sumnje da se ne radi o drugom licu. Štaviše, zahtjevi pravne sigurnosti, ali i zahtjevi interesa lica koja dostavljaju podatke CRPS-u ili Katastru, nameću obavezu objavljivanja podataka u onoj mjeri koja će omogućiti pouzdanost, a koja, sa druge strane, neće predstavljati neproporcionalno zadiranje u lična prava.
U konkretnom slučaju, interesi i najvećeg broja pojedinaca čiji se podaci nalaze u CRPS-u i Katastru su da njihovo objavljivanje omogući pouzdanost u uspostavljanju poslovnih i profesionalnih odnosa sa drugima, pogotovo jer se radi o licima koja nemaju šta da kriju. Jedini koji ovaj interes nemaju su određeni korumpirani javni funkcioneri i sa njima povezana lica iz kriminalnog miljea, koji po svaku cijenu pokušavaju da sakriju kršenje crnogorskih zakona i svoju nezakonito stečenu imovinu, u čemu im očigledno, aktivno pomažu i Poreska uprava ali i Uprava za nekretnine.
Dalje, na internet stranici CRPS objavljuju se imena i prezimena lica u privrednim društvima, a isti podaci dostupni su i u crnogorskom Katastru. Inače, ime i prezime je osnovno sredstvo lične identifikacije svakog pojedinca. Korišćenje imena i prezimena u javnopravnom aspektu potpuno je kompatibilno sa privatnim životom koji uključuje i pravo uspostavljanja i razvijanja odnosa sa drugim osobama, bilo u profesionalnom ili poslovnom kontekstu, ili nekom drugom (presuda Niemietz protiv Njemačke od 16. decembra 1992, Serija A br. 251-B, str. 33, stav 29). Upravo bi pravo uspostavljanja i razvijanja ličnih i profesionalnih odnosa moglo biti ograničeno u situaciji kada se objavljuju samo ime i prezime koji nisu dovoljan i pouzdan podatak jer smo svjedoci da u Crnoj Gori postoji veliki broj lica koja imaju ista imena i prezimena, te da je bez drugih podataka veoma teško identifikovati da li se u nekim slučajevima radi o istom ili pak više različitih lica. Tim prije je i korišćenje drugih ličnih podataka u javnopravnom aspektu, uključujući i matični broj, kompatibilno sa privatnim životom, posebno u ostvarivanju prava na uspostavljanje i razvijanje odnosa sa drugim osobama u profesionalnom ili poslovnom kontekstu.
Puko objavljivanje imena i prezimena, što je sada slučaj sa ova dva crnogorska registra, obesmišljava javnost registara i onemogućava minimum pozdanosti koju bi podaci iz javnih registara morali da imaju, jer ovi podaci nijesu dovoljni da bi se neko lice precizno identifikovalo. Štaviše, onda se postavlja pitanje svrhe takvog registra, jer je on u suštini samo fiktivno javan. Zato se ne može govoriti o miješanju u prava pojedinca prilikom objavljivanja njihovih matičnih brojeva u registrima, niti takvo miješanje može biti neproporcionalno.
Iz svega navedenog jasno je da i Poreska uprava i Uprava za nekretnine imaju obavezu da u internet izdanjima CRPS-a i Katastra daju dovoljno podataka kako bi se nesporno moglo utvrditi da li neko lice obavlja neku funkciju u privrednom društvu ili posjeduje određenu nepokretnu imovinu, a ne da smanjivanjem obima podataka i ukidanjem matičnih brojeva unose zabunu, onemogućavaju indentifikaciju lica, smanjuju pouzdanost registara i obesmišljavaju njihovu javnost i transparentnost.
Zbog toga, još jednom pozivamo i Poresku upravu i Upravu za nekretnine da ispoštuju praksu Evropskog suda za ljudska prava i crnogorske zakone, da olakšaju istraživanje slučajeva korupcije i organizovanog kriminala, što je strateški prioritet Crne Gore u procesu EU integracija i da već danas vrate matične brojeve u svoje internet registre. U suprotnom, biće jasno da su ove institucije uzele aktivno učešće u zataškavanju korupcije i organizovanog kriminala a sve u cilju zaštite lica koja su umiješana u te afere a od kojih neka obavljaju i najviše državne funkcije.
S poštovanjem,
MANS
