Od prošlih lokalnih izbora pa do zaključenja biračkog spiska, za predstojeće lokalne izbore u 11 opština promijenjeni su podaci skoro polovini birača, a vladajuća većina u Skupštini je izmjenila zakon i ograničila mogućnost kontrole biračkog spiska.
Naime, od prošlih lokalnih izbora u ovim opštinama 2014. godine do danas Ministarstvo unutrašnjih poslova je izvršilo 134.162 izmjene u biračkom spisku koji obuhvata 320.165 birača. Što znači da su mijenjani podaci za skoro pola birača, koji će u nedelju birati odbornike.. U odnosu na broj upisanih birača, procenutalno najviše promjena je bilo u gradskoj opštini Golubovci čak 89% zatim slijede Tuzi 57% i Kolašin 53% a najmanje u Rožajama 16%.
Od ukupnog broja izmjena 74 hiljade, odnosno, 55% se odnosi na promjene biračkih mjesta građana koji nisu mijenjali adresu stanovanja, niti prebivalište. Samo u Podgorici po ovom osnovu je izvršeno 48 hiljada izmjena.
To u praksi može da znači da će značajan broj građana glasati na drugim biračkim mjestima, iako nisu mijenjali mjesto svog stanovanja. Zbog toga na dan izbora može doći do brojnih problema, jer birači neće znati gdje mogu da glasaju.
Ovo može biti posebno problematično jer birački odbori imaju podatke samo o biračima sa svog biračkog mjesta, te ne mogu uputiti građane gdje tačno da glasaju, već im te podatke mogu dati samo opštinske izborne komisije. To može stvoriti posebno velike probleme onim biračima koji glasaju u ruralnim područjima, odnosno djelovima grada koji su daleko od prostorija opštinskih izbornih komisija.
Zbog izmjena Zakona o biračkom spisku koje su usvojene krajem prosle godine, MANS više nema mogućnost da temeljno provjeri i uporedi podatke na način na koji smo to radili u prethodnom periodu, kada smo otkrivali na desetine hiljada zloupotreba.
Umjesto automatizovane provjere većeg broja podataka koju smo mogli vršiti tokom prethodnih izbornih ciklusa, kada nam je bio dostupan kompletan birački spisak, sada možemo provjeravati isključivo slučaj po slučaj. To je teorijski neizvodljivo za tako veliki broj promjena, posebno iz razloga što pristup biračkom spisku imamo samo u ograničenom vremenskom periodu, od dana raspisivanja do dana održavanja izbora.
Takođe, novim zakonskim rješenjem je ograničena mogućnost analize podataka po onim parametrima po kojima smo to ranije radili, kada smo pronalazili brojne fantome, uključujući preminule, duplo upisane birače, neosnovano izbrisane i tako dalje. Sad uvid u podatke imamo isključivo putem MUP-ovog software koji u mnogome otežava kvalitetnu pretragu. Prema tome, takvim rješenjem se obesmišljava kontrola biračkog spiska, kao i rada samog Ministarstva.
Zbog svega toga nedeljene izbore dočekujemo sa biračkim spiskom koji ne može provjeriti ni jedna nezavisna institucija, što predstavlja nastavak pada povjerenja u cjelokupni izborni proces.
Danilo Kalezić
Koordinator Parlamentarnog programa
