U toku juna ove godine Vlada je potrošila 14 puta više novca iz budžetske rezerve nego i istom mjesecu prošle godine, dio podataka o potrošnji za jul i avgust je proglašen državnom tajnom, pa njihov iznos nije poznat javnosti. Iz Vlada su ranije tvrdili da su povećali planirana sredstva u budžetskoj rezervi zbog epidemije, iako su krajem prošle godine, prije pojave virusa u Crnoj Gori, predložili trostruko veći budžet nego u toku 2019. godine.
U toku juna ove godine, kada su rapisani izbori, Vlada je iz budžetske rezerve podijelila preko 18 miliona eura, a u istom mjesecu prethodne godine iz te budžetske stavke je potrošeno 1,3 miliona eura.
U maju je izdvojeno 16,9 miliona, u aprilu 3,1 milion, u martu oko 100 hiljada, u februaru 720 hiljada, a u januaru 1,9 miliona eura. U prvoj polovini 2019. godine mjesečna potrošnja iz budžetke rezerve nije prelazila 1,9 miliona eura. Slično je bilo i u uporednom poriodu 2018., osim u maju, mjesecu kada su održani lokalni izbori u više opština, kada je potrošnja prešla četiri miliona eura.
Rebalansom budžeta planirano je da iz budžetske rezerve u toku ove godine bude potrošeno 133 miliona eura. Iz Vlade su obrazložili da je budžetska rezerva povećana kako bi se odgovrilo na probleme izazvane pandemijom COVID virusa. Međutim, orginalnim budžetom za ovu godinu, koji je Vlada predložila 2019., prije pojave epidemije u Crnoj Gori, budžetske rezerve su planirane na nivou od 88,5 miliona eura.
Budžetom za 2019. godinu bilo je predviđeno 20 miliona eura za budžetsku rezervu, a rebalansom koji je usvojen te godine taj iznos je povećan za dodatnih pet miliona. I u toku izborne 2018. godine rebalansom je povećan iznos budžetske rezerve sa oko 12,5 miliona na 29 miliona eura.
Koliko novca iz budžetske reserve je podijeljeno u julu i avgustu nije poznato, jer je Ministarstvo finansija tri transakcije proglasilo državnom tajnom, i izbrisalo njihov iznos, podatke o dobavljačima kojima su sredstva uplaćena, osnovu za uplatu, pa čak i izvor sredstava.
U prvoj polovini godine to ministarstvo je proglasilo tajnom još pet transakcija, a na osnovu njihovih statističkih podataka o izvršenju budžeta utvrdili smo da je vrijednost tih transakcija bila 3,2 miliona eura. Naime, u februaru je iz budžetskih rezervi utrošeno 700 hiljada eura, a sve tri transakcije iz tog mjeseca su proglašene tajnom. U aprilu je isplaćeno 3.1 milion eura, a skrivene su četiri transakcije ukupne vrijednosti 2,4 miliona eura. U maju je isplaćeno čak 16,9 miliona eura, a skrivena je jedna transakcija od oko 100 hiljada eura. U januaru je iz budžetske rezerve isplaćeno 1,9 miliona eura, ali Ministarstvo finansija uporno krije podatke o svim transakcijama u tom mjesecu.
Vlada je posebnim pravilnikom uredila da se budžetska rezerva može koristiti i za pomoć fizičkim i pravnim licima. O pomoći pojedincima za liječenje, školovanje i poboljšanje materijalne situacije odlučuje Komisija koju čine ministri u Vladi ili izuzetno sama Vlada. Kriterijumi za donošenje odluka o dodjeli pomoći nisu javno dostupni.
Prema Zakonu o budžetu Crne Gore, sredstva iz budžetske rezerve koriste za isplate izdataka koji budžetom nijesu planirani u dovoljnom iznosu ili koji nisu mogli biti predviđeni.
MANS je ranije objavio da je dan nakon poslednjih predsjedničkih izbora iz budžetske reserve isplaćeno 240 hiljada eura pomoći za različite vidove materijalne pomoći, uglavnom za poboljšanje materijalne situacije fizičkih lica. Ta organizacija je otkrila i da je mjesec dana prije održavanja lokalnih izbora u Podgorici i više drugih opština, Ministarstvo finansija je iz budžetske rezerve isplatilo tri puta više novca pravnim licima nego u prethodnom periodu, a znatna sredstva su podijeljena i u mjesecu nakon izbora.
Zakonom o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja je zabranjeno da se sredstva iz budžetske rezerve u izbornoj godini koriste za socijalna davanja. Međutim, na predlog Vlade, glasovima vladajućih partija u Skupštini su usvojene izmjene Zakona kojima je omogućen izuzetak u slučaju ratnog stanja, vanrednog stanja, epidemije ili pandemije zaraznih bolesti. Opozicija je tada tražila da potrošnja tih sredstava bude javna, ali je vlast tvrdila da skupštinski Odbor za antikorupciju ima pristup svim informacijama. U međuvremenu predsjednik Odbora, Predrag Bulatović, Branka Bošnjak i Jole Vučurović su napustili to tijelo upravo iz razloga što je vladajuća partija odbila da zakaže kontrolno saslušanje o potrošnji budžetske rezerve.
Istraživački centar MANS
Bilbordima protiv stočnih bolesti?
Prema dostupnim podacima, najviše novca je podijeljeno na osnovu odluka Ministarstva ekonomije, preko 40 miliona eura. Ta sredstva su se uglavnom slivala na račune u poslovnim bankama čiji vlasnici nisu poznati, a zanimljivo je da je iz te budžetske linije Institutu Simo Milošević u Igalu u junu uplaćeno preko 150 hiljada eura.
Po predlogu Ministarstva saobraćaja preko pola miliona eura je uplaćeno Montenegro airlinesu, a na predlog Ministarstva poljoprivrede 150 hiljada je prebačeno Investiciono razvojnom fondu. Posebno je zanimljivo da je na predlog Simovićevog resora uplaćeno 46 hiljada eura kompaniji DPC iz Podgorice koja se bavi oglašavanjem i štampom.
Prema podacima iz odluka Vlade, ta sredstva su opredijeljena informativnu kampanju Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove na temu bolesti kvrgave kože goveda, bolesti plavog jezika i afričke kuge svinja.
U junu je isplaćeno i skoro 300 hiljada eura Advokatskom ortačkom društvu Ćupićna po predlogu Ministarstva finansija.
Iz rezerve za javnu infrastruktru još 280 hiljada eura
Iz budžetske rezerve je uoči ovogodišnjih izbora dodatno je uvećan i budžet Uprave javnih radova kojoj kroz dvije vladine odluke u avgustu uplaćeno 280.000 eura. Od tog novca 130 hiljada eura je namijenjeno za asfaltiranje puteva u Rožaju, a ostatak za izgradnju vodovoda na Žabljaku. Prethodno istraživanje MANS je pokazalo da je Uprava tokom ovogodišnje predizborne kampanje zabilježila mnogostruko veću potrošnju budžetskih sredstava u odnosu na isti period prošle godine kada nije bilo izbora.
Za zakup prostorija DIK-u 70.000 eura
Krajem jula Vlada Crne Gore je odobrila i isplatu od 70.000 eura iz budžetske rezerve za potrebe rada Državne izborne komisije. U obrazloženju ove odluke se navodi da će od tog novca biti plaćen zakup „bezbjednih prostorija za rad“ zbog trenutne epidemiološke situacije u zemlji.
