Ministarstvo finansija već godinu i po krije podatke o uplatama iz budžeta za plaćanje rata i kamata za kredite državne gubitaške kompanije Montenegro Airlines, koja godinama nezakonito dobija državnu pomoć kako bi opstala.
MANS je od Ministarstva finansija tražio podatke o svim uplatama u toku 2017. za plaćanje rata i kamata Montenegro Airlines-a, ali je zahtjev odbijen jer su, kako je obrazloženo, „tražene informacije određene stepenom tajnosti interno“.
U svom odgovoru Ministarstvo finansija nije navelo da li sprovelo takozvani “test štetnosti” koji bi trebalo da pokaže zbog čega je donijeta odluka da se informacija sakrije od javnosti, odnosno koji i čiji je interes bio važniji od interesi javnosti da zna kako se troši novac iz državnog budžeta.
Ovaj slučaj skrivanja podataka od javnosti dobija na težini kada se uzme u obzir da Vlada Crne Gore u kontinuitetu izdvaja značajna sredstva za opstanak nacionalne avio-kompanije i nastavlja da je pomaže uprkos upozorenjima Evropske komisije da time krši Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju u dijelu koji se odnosi na državnu pomoć.
Dodjelom državne pomoći MA bavi se i Specijalno tužilaštvo, a revizori u izvještajima godinama upozoravaju da nacionalni avioprevoznik iz redovnih sredstava ne može izmiriti gubitak, kao ni dospjele obaveze i gotovo u cjelosti zavisi od podrške Vlade.
Nagomilani gubitak MA na kraju 2018. godine iznosio je skoro 90 miliona eura, dok, prema novoj crnoj listi Poreske uprave, za poreze i doprinose zaposlenima duguje 20,45 miliona eura. Desetine miliona eura MA duguje Aerodromima Crne Gore i Kontroli letjenja Srbije i Crne Gore, zbog čega mu je račun nerijetko blokiran.
Sve ovo govori u prilog činjenici da podaci o tome kako država umjesto Montenegro Airlinesa otplaćuje njegove dugove moraju biti javni i poznati svim građanima I nikako proglašeni bilo kakvom tajnom.
Nažalost, MANS u posljednje vrijeme bilježi porast prakse među državnim institucijama da se javne informacije, pa čak i one kako se troši novac poreskih obveznika proglašavaju za tajnu, što je u potpunoj suprotnosti sa međunarodnom praksom i standardima.
Tako se i u slučaju Montenegro Airlinesa radi o gruboj zloupotrebi Zakona o tajnosti podataka, jer ne postoji niti jedan, na zakonu utemljen, razlog zbog čega bi podatak o iznosu rata i kamata za kredite ove kompanije bio sakrivan od javnosti.
Kako bi legalozovala ovakvo ponašanje državnih institucija, Vlada Crne Gore, konkretno Ministarstvo odbrane na čelu sa ministrom Predragom Boškovićem, pripremila izmjene Zakona o tajnosti podataka kojima se omogućava da državne institucije mogu bilo koju informaciju proglasiti za tajnu ukoliko je to u “funkciji ostvarivanja funkcije državnog organa”. Ovako široko postavljena definicija daje ogromna diskreciona ovlašćena I potencijalno može u potpunosti zatvoriti sve izvore podataka za bilo kakvu ozbiljnu građansku kontrolu rada državnih institucija, što je takođe u koliziji ne samo sa međunarodnom praksom, već prije svega sa samom suštinom EU integracija.
Predložene izmjene su posebno opasne kada govorimo o mogućnosti da se mnogo lakše prikriju dokazi za kršenje zakona i korupciju tako što će ta vrsta informacija jednostavno biti proglašena za tajnu. Ovo bi direktno uticalo na kapacitete civilnog društva i slobodnih medija da se bore protiv korupcije I ukazuju na nedostatke u radu Vlade, što je predpostavljamo bio jedan od osnovnim motiva za uvođenje ovakvih izmjena.
MANS još jednom apeluje na Ministarstvo odbrane da povuče sa javne rasprave ovakav zakon dok iz njega ne budu uklonjeni svi podsticaji za korupciju I bude u potpunosti usaglašen sa dobrom međunarodonom praksom koja se odnosi na slobodan pristup informacijama.
Dejan Milovac
Istraživački centar MANS-a
Montenegro Airlines se godinama izdašno pomaže
Ranija analiza Istraživačkog centra MANS-a i “Vijesti” pokazala je da je Vlada od osnivanja MA do kraja 2014. godine, u to preduzeće po osnovu dokapitalizacija i davanja subvencija, uložila 58,5 miliona eura, dok je zbog smanjenja akcijskog kapitala kompanije, izgubila najmanje 14,3 miliona. Vlada je nastavila da pomaže MA i nakon tog perioda, ali podatke krije od javnosti. Vlada je tokom 2017. godine dodijelila MA 9,7 miliona eura kroz tri transakcije, što je priznao ministar finansija Darko Radunović na sjednici Odbora za ekonomiju, budžet i finansije sredinom novembra 2018.
Kršenje Zakona o kontroli državne pomoći
Vlada pomažući MA, krši i Zakon o kontroli državne pomoći kojim je precizirano da su državna pomoć rashodi, umanjeni prihodi ili umanjenje imovine države, odnosno opštine, kojom se narušava ili može narušiti slobodna konkurencija na tržištu i koja može uticati na trgovinu između Crne Gore i Evropske Zajednice ili države članice Centralno-evropskog ugovora o slobodnoj trgovini (CEFTA), dovođenjem u povoljniji tržišni položaj određenih privrednih subjekata, proizvoda ili usluga. Zakonom o državnoj pomoći predviđeno je da kompanija koja jednom dobije državnu pomoć ne može da je dobija ponovo narednih 10 godina.
