Nepotizam i klijentelizam na univerzitetima i fakultetima u Crnoj Gori

Jedini državni Univerzitet u Crnoj Gori dobio je na aprilskoj Konferenciji ministara obrazovanja dvojku za kvalitet, dok je u izvještaju sa ministarskog skupa u Londonu 2007. godine konstatovano da je “Univerzitet Crne Gore individualno politički vođen”. Ovaj zaključak nije iznenadio upućene u univerzitetsko-političke šeme u Crnoj Gori, a najnižu ocjenu za kvalitet, objašnjavaju kao posljedicu dugogodišnjeg otvorenog, ali i prikrivenog političkog uticaja, odnosno veza koje se definišu kao nepotizam.

Nakon uvođenja visepartijskog sistema, Univerzitet Crne Gore je postao uporište vladajuće Demokratske partije socijalista (DPS) čiji su kandidati, po pravilu, dobijali izbore za rektora. Posljednjih godina sve češće se čuju javne ocjene da je ovu ustanovu preuzeo manji koalicioni partner u vladi, Socijaldemokratska partija (SDP), te da se danas na univerzitetskim funkcijama uglavnom nalaze članovi i simpatizeri te partije.

“Po svoj prilici, DPS je prepustio SDP-u Univerzitet, na kome danas imamo pravno nasilje i sputavanje kritičke misli”, kaže sociolog i profesor Filozofskog fakulteta u Nikšiću Srđan Vukadinović ocjenjuje da je za razliku od rodbinskog, politički uticaj na državnom Univerzitetu daleko vidljiviji. “Nigdje na univerzitetima u demokratskim državama članovi Vlade ne mogu da predaju na Univerzitetu. To se dešava jedino kod nas. Takođe, nezamislivo je da se neko sa 45 ili 50 godina bira za profesora, zbog čega je jasno da su tu prohodnost obezbijedili neki drugi uticaji, odnosno politička pripadnost. Pored toga, imamo i primjere da na postdiplomskim studijama predaju ljudi, koji nijesu završili postdiplomske studije. S druge strane opstruira se raspisivanje konkursa za izbore ljudi koji nijesu podobni. Danas imamo i situacije da se u recezentskim komisijama nalaze stručnjaci iz nekih drugih oblasti. Dakle, to je pravi haos”, ističe Vukadinović.

Prije osam godina za rektora je izabran član najviših organa SDP i redovni profesor Elektrotehničkog fakulteta Ljubiša Stanković, koji je nakon uvođenja visestranačja bio na čelu Saveza reformskih snaga. Iako je izjavljivao da je zamrzao partijske funkcije, pri kraju rektorskog mandata 2008.godine optuživan je da sa SDP-om stoji iza neregularnih izbora za novog rektora. Ubjedljivu podršku akademske zajednice dobio je Predrag Miranović, uprkos javnim prozivkama kolega i protivkandidata da ga protežiraju Stanković i njegova partija. Rođačke i partijske veze nijesu omele ni izbor Srđana Stankovića za novog dekana Elektrotehničkog fakulteta. Rođeni brat bivšeg rektora, nedavno je izabran i za predsjednika podgoričkog odbora SDP.

Titule i zvanja: Sredinom juna ove godine na privatnom Fakultetu za poslovni menadžment u Baru  zvanje docenta dobili su funkcioner vladajuće Demokratske partije socijalista (DPS) Miodrag Vuković i predsjednik Apelacionog suda Crne Gore Vukoman Golubović, doktori u oblasti ustavnog i krivičnog prava. Akademsko zvanje im je dodijelila Komisija na čelu sa ministarkom za evropske integracije i redovnim profesorom na državnom Ekonomskom fakultetu Gordanom Đurović. U sedmočlanoj Komisiji, bili su i dekan državnog Pravnog fakulteta Ranko Mujović, nekada poslanik DPS, kao i predsjednik Ustavnog suda Crne Gore Milan Marković, inače vanredni profesor na Fakultetu političkih nauka.

Izbor u zvanja obavljen je prije nego što je Savjet za visoko obrazovanje prihvatio Pravila za izbor u zvanja, koja je fakultet uputio jos 8.maja, što je potvrdio i dekan Milenko Radoman, objašnjavajući da se “radilo o formalnosti”, jer su na fakultetu imali nezvanične informacije da su “pravila prošla”. Radoman je izjavio da ne zna zašto još uvijek o tome nijesu zvanično obaviješteni, što se ipak desilo sa malim zakašnjenjem, jer su pravila verifikovana u junu, poslije izbora od strane pomenute Komisije.

Vuković je prije pet godina magistrirao na državnom Pravnom fakultetu, na temi “Sloboda političkog udruživanja u postkomunističkoj Crnoj Gori”. U isto vrijeme su magistrirali i njegov partijski kolega Boro Vučinić, tada ministar zaštite i uređenja životnog prostora, a danas odbrane, kao i Aco Đukanović, rođeni brat premijera i predsjednika DPS Mila Đukanovića. Tema ministra Vučinića bila je “Sloboda mirnog javnog okupljanja u međunarodnom pravu sa posebnim osvrtom na Crnu Goru”, a Đukanovićeva “Ustavna žalba kao oblik neposredne ustavnosudske zaštite ljudskih prava u ustavima zemalja EU i u Crnoj Gori”.

Njihov mentor bio je profesor Pravnog fakulteta Slavko Lukić. Lukić se prihvatio mentorstva i na doktorskoj disertaciji Miodraga Vukovića na temu “Koncepcija i pravna priroda Ustavne povelje SCG i karakter državne zajednice Srbija i Crna Gora”. Iako je Senat Univerziteta vratio zahtjev za saglasnost na izbor teme, zatraživši širu elaboraciju naučnog doprinosa, Vuković je u drugom pokušaju uspješno odbranio doktorsku disertaciju.

“Što se tiče nepotizma i moje situacije, ja bih prije, sa visokim stepenom žučnosti mogao da govorim o svom putu na kome sam doživio brojne neprijatnosti i opstrukcije na državnom Univerzitetu”, kaže za Pod lupom Vuković. “Na konkurs privatnog fakulteta u Baru javio sam se upravo zbog toga što nemam prolaz na državnom Univerzitetu, gdje su, kako mi je rečeno, čak postojale grupe instrumentalizovane da odlože susret sa neminovnim, a to je moj doktorat. Tek prije nekoliko dana dobio sam odluku Nastavničkog vijeća barskog Fakulteta u izbor u zvanje docenta na jednom predmetu, jer je Savjet za visoko obrazovanje izbjegavao da na dnevni red stavi Pravilnik o kriterijumima. Navodno su čuli da su ta pravila namještena za Miška Vukovića.”

Predsjednik skupštinskog Odbora za međunarodne odnose i evropske integracije dodaje: “Pitate me ko će mi vjerovati da su me opstruirali na državnom Univerzitetu? Jedino ja, koji sam godinu dana igrao igru “gluvih telefona” sa državnim Univerzitetom, pa sam bio prinuđen da pišem ministru obrazovanja i da se žalim na diskriminaciju”. Vuković, uz to, tvrdi da ga je upravo politička korupcija svojevremeno otjerala sa Pravnog fakulteta, gdje je nekada sa visokim prosjekom diplomirao i počeo da radi kao asistent.

Kao i Vučinić, bivši direktor Opšte bolnice u Beranama, aktuelni ministar zdravlja Miodrag Radunović je univerzitetsku karijeru počeo da gradi po dolasku u Vladu Crne Gore 2006. godine. Poslanik u dva mandata u republičkom parlamentu, nakon referenduma o državnom statusu Crne Gore, izabran je i za člana Predsjedništva DPS. Doktorsku tezu odbranio je 2006.godine na Medicinskom fakultetu u Beogradu, da bi 2007. godine bio izabran u akademsko zvanje docenta na Medicinskom fakultetu u Podgorici, gdje sada predaje predmet “hirurgija”. Radunović je angažovan i na Prirodno-matematičkom fakultetu, na predmetima prva pomoć i hirurgija.

U univerzitetskom Biltenu broj 244 od 1.jula 2009. godine, nalaze se podaci o njegovom angažovanju i u recezentskim komisijama. Radunović je dao pozitivno mišljenje za izbor u zvanje docenta na podgoričkom Medicinskom fakultetu hirurgu iz Beograda Aleksandru Nikoliću. Nikolić je krajem 2008. godine postavljen za direktora Centra za kardiohirurgiju u Podgorici, kada je bez smijenjen dotadašnji direktor doktor Srđan Pavićević.

Poslanik DPS Bozidar Vuksanović, doskorašnji direktor zatvora u Spužu i novoimenovani čelnik Uprave carina, nedavno je magistrirao na Ekonomskom fakultetu u Podgorici, na temi “Interna ekonomija zatvorskih sistema u korelaciji sa faktorom bezbjednosti”. Na Fakultetu političkih nauka magistrirala je njegova saradnica, odnosno portparolka spuškog zatvora Marija Jovović. Ona je uspješno odbranila temu “Zatvorski sistem u Crnoj Gori i odnosi sa javnošću”.

Ne odriču se časova: Ministarka za evropske integracije i predsjednica Nacionalne komisije za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala Gordana Đurović, nije se odrekla časova na državnom Ekonomskom fakultetu, kada je prije nekoliko godina otišla u Vladu. U studijskoj 2008-2009. godini, o čemu svjedoči univerzitetski Bilten, predaje četiri predmeta: međunarodne ekonomske odnose, regionalnu ekonomiju, ekološku ekonomiju i privredni razvoj. Plaćena je za deset časova sedmično. Potpredsjednik SDP i Vlade, ministar za informatičko društvo Vujica Lazović, ima isti broj predmeta. Bivši dekan Ekonomskog fakulteta u tri mandata, posljednji put izabran mimo Zakona o visokom obrazovanju, koji ne dozvoljava dvije uzastopne funkcije, sedmično drži sedam časova, ako je vjerovati univerzitetskom Biltenu. Ministar prosvjete i nauke Sreten Skuletić, inače bivši prorektor Ljubiše Stankovića, na Elektrotehničkom fakultetu i dalje predaje šest predmeta i plaćen je za 12 časova sedmično. Ministar saobraćaja docent dr Andrija Lompar, angažovan je na pet predmeta na Pomorskom fakultetu u Kotoru, gdje, kako se navodi u univerzitetskom Biltenu, ima 15 časova u toku jedne sedmice. Funkcioner SDP i novi ministar unutrašnjih poslova i javne uprave, inače građevinski inženjer Ivan Brajović, ranije je izabran za asistenta na Sabraćajnom smjeru Graževinskog fakulteta, gdje je honorarno angažovan za tri časa.

“Kada je izabran za ministra MUP-a, obavijestio nas je da ubuduće neće moći da obavlja poslove i na našem Fakultetu, kazao nam je dekan Građevinskog fakulteta Duško Lučić.