- Zapisnik sa debate u Herceg-Novom na temu KORUPCIJA I PRAVA GRAĐANA U LOKALNOJ SAMOUPRAVI 18. decembar 2008. godine >>>
- Zapisnik sa okruglog stola održanog u Budvi na temu MORSKO DOBRO I LOKALNA SAMOUPRAVA, PROBLEMI I IZAZOVI 5. mart 2009. godine >>>
KORUPCIJA I PRAVA GRAĐANA U LOKALNOJ SAMOUPRAVI
Dana 18. decembra 2008. godine u 12 h MANS je održao jabnu debatu na temu ’’Korupcija I prava građana u lokalnoj samoupravi’’ u hotelu Hunguest Sun Resort. Cilj debate je bio da se pokuša obezbijediti uvid u glavne probleme sa kojima se građani susreću u ostvarivanju svojih građanskih prava u lokalnoj samoupravi. Poziv je bio upućen građanima Herceg – Novog, predstavnicima Opštine, odbornicima Skupštine Opštine i lokalnim NVO – ima.
Debati prisustvovalo 35 ljudi i 2 osobe iz medijskih kuća (predstavnik Radia Herceg – Novi i Radia Crne Gore).
Uvodni dio oko rada lokalne kancelarije u Herceg – Novom započeo je Vuk Maraš, Zorica Ćeranić (viši asistent lokalnih kancelarija MANS-a) i Subotić Marijana koordinator kancelarije u Herceg – Novom. Dalje su riječ imali prisutni među kojima je debatu započeo odbornik SNP-a Nebojša Vasović sa pitanjem zašto je Agencija za parking prva tačka i prioritet naših izlaganja, i istakao da to možda nije nametnuto od vrha vlasti da se bavimo tim pitanjem? On je istakao da su takvi servisi zastupljeni u svim gradovima i pitao nas zašto je parking servis u žiži?
Viši asistent lokalnih kancelarija – Zorica Ćeranić je odgovorila da je MANS u stvari servis građana i da smo mi po tom slučaju radili isključivo na osnovu primjedbi koje smo od samih građana Herceg – Novog dobili putem telefona kako direktno u kancelariji u Herceg – Novom tako i u Podgoričkoj kancelariji.
On je insistirao na odgovoru koordinatora kancelarije u Herceg – Novom o tačnom broju poziva koje je dobila od građana koji se žale na taj servis, prilikom čega je odgovoreno da su pozivi razlučeni na kancelariju u Herceg – Novom i u Podgorici tako da tačan broj poziva mu ne bi mogli reći, ali okvirno da je bilo 30 -tak poziva.
Saša Vujović (pravnik u službi Glavnog Administratora) je ukazao na SPI zahtjeve koje MANS šalje Opštinskim organima u Herceg – Novom, da je neki broj zahtjeva koje mi tražimo pozivajući se na Zakon o slobodnom pristupu informacijama već objavljen u službenom listu i da li oni ipak moraju da odgovore na taj zahtjev pa makar i to da naveli u odgovoru ili da ga sami pronađu i pošalju kopiju odgovora na naš zahtjev? On je naveo da se u okviru jednog državnog organa ili lokalne samouprave može imenovati jedno lice ali u slučaju Herceg – Novog za svaki organ postoji po jedno lice koje obavlja taj posao. Takođe je postavio pitanje zbog čega nismo upućivali žalbe Glavnom Administratoru ukoliko nije odgovoreno u predviđenom roku od 8 dana na naš zahtjev i samim tim imali spor?
Predstavnici MANS-a na ovo pitanje odgovorili su da imaju poseban program koji se bavi Zakonom o slobodnom pristupu informacijama i vodi detaljnu evidenciju o SPI zahtjevima i odgovorima koji stižu na osnovu njih i prati takođe rokove prispjelih odgovora, ažurno se bave tim pitanjem.
Vujović je naveo takođe da je primjetio da u zahtjevima tražimo ’’Akte’’ koji možda ne postoje kao takvi, pa da li u tom slučaju da se prione na rad takvih dokumenata ili ćemo se zadovoljiti odgovorom po takvoj vrsti zahtjeva da ih kao takve ne posjeduju?
Vuk Maraš je na ova pitanja pravnika u službi Glavnog Administratora odgovorio da je naše pravo po Zakonu da tražimo neku informaciju, a njihovo kako će nam odgovoriti da li je imaju ili ne. On je istakao da je posao Glavnog Administratora da osobe koje rade u njegovom okruženju ažurno odgovaraju na podnijete zahtjeve i da oni kao organ nisu dužni da prave taj Akt ukoliko ga ne posjeduju kao takav dokument.
Vujović je istakao da naravno Opština treba da objavi svaki akt, ali da postoji strah da neko ne dostavi na vrijeme informaciju pa je zbog toga ni oni ne posjeduju.
Maraš navodi da uvijek postoji mogućnost da jedan od akata hvali i da se evidencija precizno ne obavlja, ali da oni nisu dužni da daju informaciju koju ne posjeduju kao takvu zbog nepreciznosti drugih organa, a onda je na podnosiocu zahtjeva da ocijeni je li to taj akt i da ga traži u suprotnom nekog dugom organu.
Gojko Pejović (SDP) se osvrnuo na to da je problem što se tema debate zbog koje su došli nije poklopila sa onim što se priča, to jeste problemom parkinga u Herceg – Novom. Da bi trebalo da se priča o korupciji u lokalnoj samoupravi, o problemu korupcije uopšte, šta je to – ekonomska, finansijska, vrhovna korupcija koje naočigled svih ima i u Herceg – Novom kao i u republičkim organima. On ističe da bi bilo bolje da smo obradili imovinu funkcionera, na primjer kako je počeo, šta je imao za vrijeme mandata, i koliko posle završenog mandata na toj poziciji ima. Korupcije ima i u zdravstvu, školstvu, policiji, upravi ili nam taj sistem života odgovara kod nas pošto ćutimo o tom pitanju korupcije.
Maraš – ukoliko imate situaciju da se veliki broj građana javlja baš za slučaj parkinga oni to gledaju kao potencijalnu korupciju, pa upravo zbog toga imamo pozvanog i direktora Agencije koji može građanima objasniti zašto radi na takav način i posluje tako, jer mi o korupciji možemo pričati više dana, ima dosta materijala za to, ali ovo je konkretan primjer pa upravo zbog toga ovdje imamo i prisutne građane kako bi im pružili što više informacija.
Pejović navodi da se onda raspravlja o tome da li parking može biti organizovano kao preduzeće koje je D.O.O., da li može specijalno vozilo pauk koje je u vlasništvu Agencije da oduzme građanima automobil ukoliko je parkiran na obilježenom parking mjestu, i da li te pare uzima pojedinac za svoju grupu?
Maraš ističe da je i cilj da građani koriste instrumente da posle ove debate saznaju što je moguće više informacija i koriste svoje pravo koje im pruža Zakon o slobodnom pristupu informacijama kako bi imali uvid u to kako se troši njihov novac i kako posluju ljudi koje su upravo oni birali na tim pozicijama.
Nebojša Vasović (SNP) postavlja pitanje da li je bila pozvana gospođa Ana Mrdak iz Republičke uprave za nekretnine (katastar), zašto takve ljkude nismo pozvali jer je tu očigledna korupcija?
Maraš – evidentno je da ima korupcije u katastru, to što negdje nije dokazana nije da je nema a naše je da je uvidimo, ali na institucijama je kako će to da riješe. Ispade da smo se vezali samo za Agenciju za parkiranje međutim to je trenutno poenta priče u Herceg – Novom a i prisutni su tu da izlože i ostale probleme u Opštini.
Koprivica Nebojša – Uprava policije zatražio od predstavnika MANS-a da mu definišemo našu definiciju korupcije, da mu kažemo šta je to korupcija, pojam, pa da vidimo da li je to i njihova definicija korupcije i način izvršenja i da ih naučimo kako bi i oni znali način izvršenja.. Smatra da narušavanje prava građana nije odmah i korupcija, da ne mora da znači da je to korupcija, i da Agencija za parkirališta u Herceg – Novom kao takva ima nepravilnosti ali da želi prvo da se zna šta je u stvari korupcija uopšte i način njenog izvršenja?
Vuk Maraš – da se osvrnemo na taj teorijski dio, korupcija ima više značenja i definicija konrektnih korupcije, među kojima i zloupotreba položaja javnog funkcionera, korupcija može biti i konflikt interesa, kao i zapošljavanje rođaka, prijatelja.. Treba razdvojiti percepciju korupcije na lokalnom nivou. Mi smo ovdje najviše radi građana koji imaju probleme i njima treba da se objasne ti problemi najprije.
Koprivica ističe da cijeni naš trud da se ljudi upoznaju sa nekim problemima ali isto tako smatra da ako imamo dobru ideju treba samo malo kvalitetnije je uraditi i da smo trebali doći sa boljom pričom ili temom o debati kako bi ih edukovali u tom pravcu, jer je smatra poenta da se sa javne debate izađe sa nekim novim informacijama i da nauče nešto ili bar prenesu nekom drugom to što su čuli. Pita se koja je svrha ovog sastanka, da se građani izjasne o svojim problemima i problemima lokalne samouprave, da se ta prav ane uskraćuju građanima.. smatra da su ključni problemi rad državnih ustanova i poštovanje zakonitosti (pravno nasilje, mito, zloupotrebe položaja..), da se napravi neki vid peticije da se potpišu prisutni i pošalje Evropskoj Uniji o pravima građana, jer su životne stvari ljudi u pitanju.
Maraš ističe da građani imaju lokalne nivoe u svojim Opštinama za probleme takve vrste.
Mišo Matković (direktor agencije za parkirališta na teritoriji Opštine Herceg – Novi) zahvalio se MANS-u na reklamiranju preko svojih lifleta Agencije za parking, i istakao da smo mu pomogli što smo ih napravili jer su oni takođe u skorije vrijeme planirali promociju novih aktivnosti ove Agencije, takođe je istakao da smatra da ne bismo uspjeli debatu da organizujemo da nismo za temu imali parking. Matković ističe da je prilikom saradnje sa MANS-om odgovoreno na sve zahtjeve koji su bili upućeni toj agenciji, takođe navodi zašto je Agencija D.O.O., jer nije mogla da posluje sa 15.000 pa joj je ’’on eto tako samo naziv promijenio’’.
Viši asistent lokalnih kancelarija MANS-a Zorica Ćeranić dodala je da predstavi prisutnima da li postoji tu problem ili korupcija jer može da kaže svoje mišljenje, da je to samo problem koji smo iznijeli kao potencijalan u gradu da bi i on i građani iznijeli svoje mišljenje vezano za tu instituciju, jer kao što je navela u uvodnom dijelu ta Agencija pored te glavne djelatnosti – parkiranja obavlja još 108 drugih djelatnosti.
Maraš je dodao da smo u toku akcije dijeljenja lifleta u gradu prije same debate takođe imali dosta pritužbi od strane građana upravo na ovaj problem i da to sve nije slučajno spomenuto. Jer su građani ti kojima se treba objasniti kako se i u koje svrhe troši njihov novac.
Branislav Đurović (odbornik Srpska lista) iznosi mišljenje o pitanju kršenja ljudskih prava, da su za to očigledan primjer silosi u Zelenici koji se grade, radi se na njima i spremni su da rade. Interesuje se da li će se MANS konačno oglasiti po pitanju silosa. On ističe da se firma koja posluje sa silosima oglasila da je vlasnik zemljišta na kome se nalaze, a nije, i niko neće o tome da povede računa. Takođe je iznio problem restitucije, šta se tu dešava, da ovdje niko nije po tom pitanju dobio nikakav odgovor. Po mišljenju Đurovića korupcija je usko vezana sa pravima građana.
Rade Obradović (asistent na programu urbanizma u MANS-u) je odvorio da su imali usku saradnju oko rada na silosima u Zelenici, ali da su građani trebali da se založe za neki cilj, da se ti silosi ne izgrade. Smatra da ljudi previše očekuju od MANS-a a imaju iste mogućnosti kaoi mi, čak i veće da utiču na takve probleme u svojim mjesnim zajednicama, to jeste Opštini. Što se tiče pitanja restitucije, Obradović je istakao da se mi ne bavimo tim pitanjem ali da postoji alat za takve probleme kao što su to zahtjevi na osnovu Zakona o slobodnom pristupu informacijama, što ne znači da im u potpunosti ne možemo pomoći, ali nam je cilj da se građani angažuju da podnose sami SPI zahtjeve a ne mi umjesto njih, jer kao što mi možemo dobiti odgovore po SPI zahtjevima isto tako mogu i oni.
Andrija Radman (odbornik DPS-a) ističe da je sačekao da se definiše tema, i da se izjasni i sam direktor Agencije za parkirališta u Herceg – Novom jer su građani preko svojih predstavnika kako navodi donijeli odluku o parkingu 1995. godine, zatim 1996.g. opet građani donose odluku o osnivanju Agencije kao Javnog preduzeća i tu je došlo do zloupotrebe prava građana jer je osnovano kao D.O.O. Radman smatra da su znatno povrijeđena prava jer na takav način gdje vam je Opština osnivač dobijate jedno društvo koje koristi i dobija budžetska sredstva. Njega takođe interesuje kao i građane koliko je para potrošeno, koliko je sredstava dobijeno njihovom aktivnošću, zašto je kupljeno 2 specijalna vozila – pauk, zašto se naplaćuje baš svako parking mjesto na svakoj raskrsnici? On ističe da je samo ime Agencije problematično a o radu da ni ne pričamo. Ima dosta nepravilnosti u njihovom radu navodi Radman, kao i da ovo jeste problem jer se radi o samovlašću, jer su javna prakirališta javno dobro, to je parking građana na način na koji je to zakonom dozvoljeno a ne da se ugledamo na nekoga kako bi ubirali pojedinci sredstva za sebe.
Građani – gospođa koja je bila prisutna debati željela je takođe da se MANS izjasni šta je uradio povodom silosa u Zelenici, i zna li Evropska komisija išta o tim problemima? Željela je takođe da zna kakvi su naši kontakti sa Evropom? I iznijela je mišljenje da je najveći problem neznanje ljudi, da se traži hrabrost, i međunarodna zajednica po njenom mišljenju treba da zna za probleme ovakve vrste.
Velaš Milorad (Tehnički direktor J.P. ’’Vodovod i kanalizacija’’) prvo je želio da se predstavi kao građanin i istakne problem naselja Mojdež u Herceg – Novom. Šta se desilo na Mojdežu je već poznato MANS-u (napravljen je opis slučaja na sastanku sa direktorom Vodovoda i njihovim pravnikom), 2 privatna preduzeća dobila su koncesije, stradalo je 12 hektara zemlje u ovom naselju, izvor Lovac koji je bio i njihov glavni izvor vode je takođe stradao. Velaš smatra da su te koncesije najveće zlo kojese moglo desiti njihovom mjestu. On se pita da li je Vlada Crne Gore kada je izdala koncesije bila i u obavezi da svu nanijetu štetu riješi sama? Niko ništa iz vrha vlasti nije ispoštovao što su obećali da će uraditi povodom tog pitanja, kuće stradaju u tom mjestu, tako da je rizik od daljeg života u naselju neizbježan. Velaš smatra da je koncesija Hidromonta pljačka, a firme Igalopromet pranje novca. On je u tom slučaju tražio ukidanje koncesija po zakonu ali niko nije imao hrabrosti da ide korak dalje vezano za taj slučaj. Zatim se predstavio i kao tehnički direktor javnog preduzeća ’’Vodovod i kanalizacija’’ u Herceg – Novom i htio da odgovori i na pitanja koja supostavljena na našim flajerima a vezana za ovo preduzeće. Dodao je da je ’’Vodovod’’ u Herceg – Novom najkomplikovaniji sistem posle Vodovoda u Užicu. Posledica nije njihov nerad, već vanjski faktori, gubici koji se kreću u periodu ljeto-zima. On takođe navodi da u Herceg – Novom nelegalno priključenih potrošača nema, možda u neko selo dosta udaljeno od grada, ali u gradskoj zoni nema sigurno nikoga da je nelegalno priključen na vodovodnu mrežu.
Saša Vujović (pravnik u službi Glavnog Administratora) je želio da doda glavne probleme u Opštini Herceg – Novi za koje on smatra da su ključni trenutno, a to bi bili ekološki problemi, morko dobro – jer ako se desi neki problem ne zna se ko je nadležan da ga riješi u ovoj Opštini, rijeka Sutorina – mjesto odakle se vadi šljunak i zagađuje izvor te rijeke, infrastruktura – velika izgrađenost. On takođe navodi da se u katastru objekat može knjižiti ako ima samo građevinsku dozvolu ali ne i upotrebnu. Takođe smatra da je pravo najveći problem jer je uvijek na strani vlasti. Vujović je takođe dodao i o problemu silosa – ko će da plati rušenje silosa ako se naredi, republika ili lokalna jedinica, da to takođe treba da bude bitno pitanje. On smatra da je za svaku nezakonitost podjednako kriva i država i da je iluzorno očekivati da oni iz lokalne uprave mogu nešto da urade po tom pitanju.
Milović Božo (građanin) koji je želio svoj problem da predoči prisutnima o sporu koji vodi 17. godina za svoju sopstvenu kuću i samim tim dokaže kroz svoj primjer koliko je prisutna korupcija u sudstvu i drugim organima. MANS upućen u slučaj.
Miloš Marković (građanin) želio je da istakne probleme grada rijeku Sutorinu, zagađenost zaliva i potpunu nekontrolu ribarenja. Sa rijekom se dešavaju užasne stvari, deponuju se otpaci i izlivaju u more, sve kuće koje su u blizini mora a gravitiraju u oblasti rijeke su ugrožene, navodi on, kontrolu nad tom rijekom nema niko, a ljudi tu dolaze i kupaju se smatrajući da je to ustvari to blato koje u Igalu koriste za liječenje. Što se tiče drugog problema mora, on ističe da već 20 i više godina ne postoji ribarska inspekcija, postoje 2 inspekcije ali koje ne idu na more već svoj posao obavljaju na kopnu. Marković je takođe htio da se izjasni o problemu parkinga u Herceg – Novom, smatrajući da su novljani ljuti jer nemaju alternativu da nađu parking za auto koji se ne plaća, pa su s toga prinuđeni platiti parking. On se pita da li će se riješiti problem ako se parking naplati više ako za to nemate parking prostore.
Svako mjesto od Igala do Meljina je označeno, nema mjesta da se stane najosnovije stvari da se kupe a da en platiš parking, a ako ideš na dva mjesta u gradu to je još veći trošak stanovništva, jer na svako mjesto gdje se stane plaća se ponovni sat parkiranja. On takođe ističe kao građanin ovog mjesta da treba takođe da se povede i računa o zelenilu u gradu, šume ovog grada su u potpunoj prepuštenosti, izgubili su lijepe vizure grada, smatra on.
Andrija Radman (DPS) je samo želio dodati da bi imalo materijala da se priča o parkingu ali da je sada sve suvišno kada gospodin Matković više nije prisutan, jer su opet ostali bez odgovora na svoja pitanja. Takođe navodi da je on samo produkt tog problema, a lokalna uprava je stvorila taj problem. Ipak smatra da odlaze sa puno informacija sa debate, jer smo čuli i njihove strane ali ne i odgovore od tih osoba jer su suprotne strane otišle, ali ipak je bilo korisno.
Vuk Maraš kao zaključak debate navodi da smo ipak uspjeli bar donekle da se upoznamo sa problemima grada, dagrađani i prisutni su imali priliku da kažu svoje mišljenje i kritike, i da nije baš prazna priča o parkingu bila jer se u početku pričalo da samo to potenciramo i da to nije problem (od strane članova vlasti u ovoj Opštini), ali se ispostavilo na kraju i od prisutnih građana veliko nezadovoljstvo, koji su ga otkrili i skupili hrabrosti da pričaju o tom problemu upravo kada je direktor Agencije za parkiranje napustio debatu.
MORSKO DOBRO I LOKALNA SAMOUPRAVA, PROBLEMI I IZAZOVI
Tema okruglog stola koji je MANS održao 5. marta 2009. godine u hotelu Mogren u Budvi je bila ’’Morsko dobro i lokalna samouprava, problemi i izazovi’’ čiji je cilj bio da se obezbjedi uvid u glavne probleme u upravljanju, zaštiti i korišćenju morskog dobra kao i odnosa Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom i organa lokalnih samouprava. Poziv za učešće je bio upućen predstavnicima Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom Crne Gore, organima lokalnih samouprava svih opština koje se nalaze u zoni morskog dobra kao i NVO-ima koji rade u ovoj oblasti.
Izlagači na okruglom stolu su bili Dragoljub Marković, savjetnik direktora Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom Crne Gore, Dejan Milovac, zamjenik izvršnog direktora MANSA i Zorica Ćeranić, koordinator MANS građanskih inicijativa.
Prisutno je bilo 50 – tak predstavnika lokalnih samouprava iz opština Herceg Novi, Kotor, Tivat, Budva, Bar, Ulcinj, kao i NVO organizacije iz ovih opština. Što se tiče medijskih kuća prisutne su bile 4 medijske kuće – TV Budva, a od štampanih medija MINA, Dan i Vijesti.
Okrugli sto je započeo Dejan Milovac, zamjenik izvršnog direktora MANS-a kako bi pozdravio prisutne i uputio na temu i na predlog prisutnog direktora Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom dao njemu riječ, gospodinu Rajku Baroviću koji je rekao nekoliko riječi o samom preduzeću i zahvalio se MANS-u što je organizovao ovaj okrugli sto i koji želi da predstavi Morsko dobro, ustanovu koja se bavi pitanjem Morskog dobra kao što mu zakon nalaže, nadajući se da će njegov kolega Dragoljub Marković, koji je jedan od izlagača na okruglom stolu nastaviti kratko o samom preduzeću.
Dragoljub Marković, savjetnik direktora Javnog preduzeća za upravljanje morskim dobrom Crne Gore, je rekao nekoliko riječi o samom preduzeću, količinu njihovih dosadašnjih investicija koja je bila oko 20 miliona evra, takođe je spomenuo njihove aktivnosti kao što su sporazumi sa opštinama, saradnja sa NVO organizacijama čija je djelatnost more i obala.
Dejan Milovac, zamjenik izvršnog direktora MANS-a je započeo svoju prezentaciju iznoseći glavne izazove Morskog dobra, navodeći da su glavni ciljeva ovog okruglog stola da se uspostavi bolja komunikacija kako institucija republičkih tako i lokalnih radi lakše razmjene informacija između njih i da ne bi ubuduće dolazilo do prebacivanja nadležnosti sa jednih na druge i nesaradnje između istih. Što se tiče samog poimanja Morskog dobra on se osvrnuo na opšte stvari, a to su prihodi i investicije ovog preduzeća kao i inspekcijski nadzor u zoni Morskog dobra i posledice neadekvatnog inspekcijskog nadzora do kojih najčešće dolazi. On je iznio kao najveći problem devastaciju prostora, u smislu nelegalne gradnje koja je masovna na našem primorju.
MANS je kako iznosi Milovac uz praćenje rada lokalnih i republičkih inspekcija zaključio da prostor nije na nivou adekvatno zaštićen na našem primorju. On smatra uz veliki broj primjera navedenih u svojoj prezentaciji i na slajdovima koji su svi prisutni mogli vidjeti, da se potpuno nesmetano od inspekcije radi i gradi na primorju. Takođe smatra da se samim tim posao inspekcije i policije na neadekvatan način obavlja. Milovac smatra da je zona Morskog dobra zajednički resurs koji treba sačuvati. U našoj zemlji postoji sukob nadležnosti, kao na primjer gdje smo imali gradnju u jednom mjestu u Boki (Lipci) gdje je svaka institucija prebacivala nadležnosti jedna na drugu, a MANS je podnio inicijative skoro svakoj, ali odgovor od većine nisu dobili a i ako su ga dobili ta institucija je prebacila nadležnost na neku drugu i svaka koja je odgovorila isto tako. Iako neka institucija nije nadležna za nešto po mišljenju Milovca, trebala bi proslediti inicijativu onoj koja jeste, ali se to nije desilo u ovom slučaju, pa upravo zbog toga on upućuje na saradnju. Milovac izdvaja da je bitna uloga za suzbijanje nelegalne gradnje upravo uloga policije i tužilaštva kao i njihova bolja komunikacija. Ono što su posledice takvog rada – jeste neadekvatan rad inspekcija, ogroman broj nelegalnih objekata koji se gradi širom primorja kao i cijele Crne Gore što je izvršilo pritisak na postojeću infrastrukturu, novac koji se nije ulagao na način na koji se uzima kako bi imali sve potrebne uslove. Smatra da je ajko puno investitora prošlo nekažnjeno. Do sada nismo imali presedan kojim bi ukazali da je država prostor gdje se može raditi suprotno zakonu. Investitori se po mišljenju Milovca ponašaju kako im je omogućeno, jer da nije tako ne bi se takve stvari dešavale. Lipci će poslužiti kao primjer suzbijanja nelegalne gradnje radi nekih drugih interesa investitora. Takođe je naveo primjer Ade Bojane, problem koji postoji već dugo ali se nije riješavao pa se samim tim produbio kao takav. Rezultat toga jesu objekti koji još uvijek postoje tamo i čekaju neku novu inspekciju. Milovac smatra da inspekcijski nadzor mora postojati tokom cijele godine a ne ad hoc i od strane lokalne samouprave i republičkih inspekcija. Takođe je naveo primjere kompleksa zgrada izgrađeni u mjestu risan, Sveti Stefan, u opštini Ulcinj (dio iznad hotela Albatros), Budva, Kotor i drugi.
Zorica Ćeranić, koordinator MANS građanskih inicijativa, je u svojoj prezentaciji kao izlagač okruglog stola navela prihode i investicije ovog preduzeća i istakla bitno pitanje koje bi u toku diskusije mogli odgovoriti prisutni iz preduzeća – koji su to kriterijumi za raspodjelu dobiti Morskog dobra.
Diskusija
Diskusiju je započeo direktor ovog preduzeća Rajko Barović koji ističe da se u velikom procentu odstupa od teme po njegovom mišljenju, jer bi prvo ljudima trebalo objasniti i održati se predavanje o pojasu koji zahvata Morsko dobro. On ističe da u zoni Morskog dobra problema ne može biti sa 99% sigurnosti iznosi to mišljenje jer je to nauređeniji dio Crne Gore.
Takođe ističe da s eu zoni Morskog dobra samo za jedan dan može sve srušiti. Želi takođe prisutne da uputi na to da odgovornost ne traže od JP Morsko dobro nego od opštine. Sav novac iz prihoda Morskog dobra je potrošen u moru, ni jedan euro nije u neke ogranke Vlade u Podgorici prosleđen.
Mićunović Predrag, glavni inspektor republičke inspekcije za zaštitu prostora, je želio prisutne da uputi da su nadležnosti novim zakonom inspektora dosta smanjene, i da od Nove godine inspektori imaju samo dvije nadležnosti, a to su da ustanovi da li objekat ima građevinsku dozvolu za rad uopšte i ukoliko je nema da postupa odnosno donese riješenje o rušenju. Ova nadležnost je uskraćena lokalnim upravama, ali to nije razlog da u opštinama ne rade ništa i sve prosleđuju republičkim inspekcijama, komunalna policija treba da radi svoj posao i dalje.
U toku njegovog izlaganja Milovac je postavio pitanje gospodinu Mićunoviću šta je onda bilo sa mnogobrojnim inicijativama koje je MANS, Morsko dobro, građani poslali republičkoj inspekciji a po njima nije postupano?
On je kao odgovor na to pitanje iznio problem u broju zaposlenih inspektora u ovoj republičkoj inspekcij ikoji ne mogu da stignu na sva prijavljena mjesta kako bi postupali po inicijativi.
Marković tvrdi da je najuređeniji dio Crne gore u Morskom dobru jer u toj zoni nema prodaje nekretnina, samo davanje u zakup.
Profesor Milenko Pasinović nastavlja diskusiju svojim mišljenjem koje djeli sa gospodinom Markovićem, kao dugogodišnji predsjednik Komisije za određivanje granice Morskog dobra, i smatra da je ta granica ušla dublje još koji kilometar u kopno da bi država mnogo uređenije izgledala i imali bi više sačuvanog prostora nego što je to danas slučaj. On takođe ističe da i da je gore stanje ne bi se čudio jer Morsko dobor nije jedini subjekat koji upravlja Morskim dobrom Crne Gore jer po njegovoj računici postoji još 11 subjekata. Smatra da bi pod hitno trebalo izmjeniti zakon o Morskom dobru, njihove nadležnosti, gdje idu prihodi, ko upravlja njime.. Takođe se po njegovom mišljenju postavlja pitanje šta je sa ljudima koji gravitiraju na teritoriju Morskog dobra jer četvrtina stanovništva Crne Gore živi na tom prostoru…
Ivo Radonjić, NVO Udruženje za bolji grad Budva, iznosi mišljenje zašto se Komisija pridržavala te granice, zašto je ušla granica u kopno, jer su se problemi javili što je dublje u kopno ušla sama granica Morskog dobra. Samim tim bi onda trebale sve primorske opštine da budu pod Morskim dobrom jer bi sačuvali tako prostor. Smatra da se trebaju selektovati te granice i postavlja pitanje ko ustvari upravlja obalnim područjem, opština, Morsko dobro ili zajedno?
Marija Nikolić, NVO Evropski dom Tivat, iznosi probleme u opštini Tivat, najveći dio teritorije opštine Tivat je pod vlašću morskog dobra. U opštini Tivat su se našli svi prostori 2-3 km od obale čak i groblje i dio aerodroma pripada Morskom dobru. Navodi primjer Porto Montenegro, bivšeg Arsenala, gdje će se izgraditi marina od 350 hiljada km2, takođe navodi primjer ostrva Sveti Marko gdje je planirana izgradnja i planira se površina ostrva proširiti za 10 hiljada km2 nasipanjem u more.
Smatra da se time narušava sve ono po čemu je Tivat kao grad poznat. Takođe navodi primjer Krašića gdje je planiran objekat od 67 km2, kao i studija Župe, mjesta u opštini tivat gdje je planirano 9 hiljada stanovnika tako da će Župa i arsenal imati više stanovnika nego cijela opština Tivat. Smatra da granica nije tako nebitna, poziva se na prostorni plan Crne Gore koji je za nju veoma loš, pa oni a i ona koja radi ujedno i u sekretarijatu za urbanizam u opštini Tivat, zbog manjka podataka ne znaju kako da naprave prostorni plan svoje opštine koji je u toku sa izradom. Arsenal je porušen a zbog njega je Tivat postojao, niko nije napravio neku studiju o tom lokalitetu, samo investitor sam o svom trošku ima izrađen takav dokument. Misli da će se to desiti i zgradi Jugooceanije u Kotoru jer nikome nije bitno šta je ta ustanova nekada značila, koliki je taj kulturno istorijski značaj bitan i koliko to uništava postojeći pejzaž. Jert uopšte ne postoji zaštite kulturnog pejzaža.
Vasko Kostić, diplomirani inžinjer, ispred NVO Miholjski zbor iz Tivta, slaže se sa mišljenjem gospođe Nikolić, i navodi da se Zavala i zona u kojoj se ona nalazi može uporediti sa aerodromskom zonom koja je posjed Morskog dobra a direktor te institucije je iznio mišljenje da Zavala nije u posjedu Morskog dobra. On smatra da je vrlo plodna zemlja aerodroma oduzeta za Jugoslovenski državni aerodrom. Glavni cilj je bio da morsko dobro zauzme čitav prostor aerodroma i njive, plodno zemljište neposredno uz taj dio.
Nataša Gačević, glavni republički inspektor za građevinarstvo, iznosi nadležnosti građevinskih inspektora, gdje je do donošenja novog zakona izgradnja do 4 etaže bila u nadležnosti lokalne samouprave. Sada je u crnoj gori formirana radna grupa za sprečavanje nelegalne gradnje. Po njenom mišljenju kruženje prijava od institucije do institucije i prebacivanje nadležnosti prouzrokovalo je promjene u zakonu, pa postoji zbog toga samo na državnom nivou ova nadležnost. Inspekcija može da donese samo upravnu mjeru, podnese prijavu, samo papirima može da se bori, a ne kao što je mišljenje ljudi da inspektor ako se pojavi na nekom mjestu da svi radovi prestaju. Njeno mišljenje je da treba prvenstveno da s epošalje poruka tužilaštvu da rade svoj posao po prijavama.
Rajko Barović, direktor Morskog dobra sugeriše inspektorici Gačević da nije primjetio nijedno rušenje do sada, jer kada prostor bude potpuno devastiran tada nema dogovora. Pita se da li je moguće da ne postoji sistem u Crnoj Gori da se neki objekat sruši??
Gačević smatra da jeste jedan dio prostora u morskom dobru devastiran, narušen ali u veoma malim količinama. I misli da komunalna policija ima velike ingerencije u oblasti Morskog dobra jer su dužni da uklone bar materijal ako je na nekoj javnoj površini da se ne bi desila situacija da stigne već u Podgoricu to jeste kod republičkog inspektora već izgrađen objekat ili ponta.
Džemal Perović, predstavnik NVO Mogul iz Ulcinja, iznosi svoje mišljenje postavljajući pitanje kako mogu da se dese nesuglasice između lokalne samouprave i Morskog dobra jer raspolaže informacijom da plansku dokumentaciju rade i jedni i drugi. I takođe želi znati koliko je preduzeće Morsko dobro investiralo u ovih 18 godina u sam grad Ulcinj? Smatra da je dobro da jedan državni organ zaštiti djelove republike ali zar upravo zbog toga ne postoje republički inspektori, lokalna samouprava, da ne treba Javno preduzeće upravljati cijelokupnim područjem.
Predrag Nedić, NVO iz Sutomora, iznosi mišljenje da je u toku dosadašnje rasprave čuo samo riječ nadležnost i nadležnosti a ništa konkretno, šta je ustvari čija da znaju. Drago mu je da Morsko dobro radi sve najbolje kako kažu, ali takođe ističe problem Sutomorske plaže i njenog potapanja. Obala na toj plaži sve više i više tone, a niko ne reaguje povodom tog problema. Istakao je da je u više navrata pisao direktoru Morskog dobra gospodinu Baroviću, ali od njega nikakav odgovor nije dobio, tako da ga i ovim putem moli da se taj problem što prije riješi kako se još više ne pogorša stanje na toj plaži, iako je već veoma alarmantno. Skreće pažnju u svom izlaganju zaposlenima u ovom preduzeću da malo više primjenjuju standarde kao u ambijentu u kojem žive i rade tako i na terenu, jer se unutar firme je organizacija i način rada na zavidnom nivou po njegovom mišljenju a na terenu se slabo šta rješava. On ističe da divlja gradnja jeste problem, ali se on kao građanin više plaši ove planske gradnje, ako na primjer marina na plažama i slično.
Jelka Mimica, načelnik komunalne policije Tivat, ističe taj nedostatak koji opštine po stupanju na snagu novog zakona imaju trenutno, a to je da više nemaju građevinsku inspekciju. Smatra da Morsko dobro kao preduzeće treba na prvom mjestu da štiti svoju imovinu i želi da ukaže na malo više saradnje Morskog dobra sa organima lokalne samouprave.
Rajko Mihović, rukovodilac službe za uređenje i izgradnju morskog dobra, kao zaposleni u ovom preduzeću želi da ukaže na njihov rad, što se tiče projekata da su planirani po opštinama. Radovi su veoma obimni a i sredstva koja se planiraju uložiti su obimna, ističe on. Ove godine će imati veće investicije nego što su prihodi. Smatra da bi prioritet bio da počnu da rade na izgradnji brana, obalnih zidova koji bi omogućili amortizaciju talasa. Ističe da je uključujući ovu godinu u opštinu Ulcinj uloženo milion i 800 hiljada sredstava, samo milion i 300 hiljada je uloženo u Ulcinjsku plažu (ovim putem je želio odgovoriti gospodinu Džemalu Peroviću na pitanje koliko je uloženo u Ulcinjsku opštinu). Takođe ističe da se oni u Javnom preduzeću Morsko dobro nadaju da će ovo veoma bitno pitanje kolektora na crnogorskom primorju opštine riješiti, jer su za to zadužena Javna preduzeća koja se zovu ’’Vodovod i kanalizacija’’ a ne oni kao Javno preduzeće.
Predrag Mićunović, glavni inspektor republičke inspekcije za zaštitu prostora, želi dodati oko odnosa saradnje lokalnih samouprava i Morskog dobra, da misli da je potrebno da Morskom dobru svaka lokalna samouprava dostavi prijavu da se negdje nešto gradi u pojasu Morskog dobra kako bi oni reagovali na vrijeme.
Postavio je pitanje direktoru ovog preduzeća da li njima u ugovoru koji potpisuju sa privremenim objektima stoji i riješenje da ga oni i ruše? Barović odgovara potvrdno, a to je i očekivao gospodin Mićunović kako bi mu rekao da je upravo on dobio nalog za jedan objekat takve vrste da on izađe na teren i da ga sruši, tako da mu to uopšte nije jasno zbog čega se onda takve stvari dešavaju ako je to već njihova nadležnost kao što i jeste. Smatra da je veoma bitna nadležnost i svrha te riječi odnosno ko šta radi. I da bi najbolje rješenje bilo da opštine, odnosno komunalni inspektori, bar do neke mjere olakšavaju posao i pomažu u radu republičkih inspektora, čiji je broj veoma mali u našoj državi, na taj način da evidentiraju gdje se šta gradi ili radi i dostavljaju republičkoj inspekciji kako bi oni potupali po tome, jer iako je ukinuta opštinska građevinska inspekcija ne bi trebalo oni sada i da prestanu sa radom te vrste u potpunosti.
Lidija Pavković, zaposlena u Sekretarijatu za urbanizam i građevinarstvo u Herceg Novom, želi da se informiše na osnovu čega su podvučene zone Morskog dobra i šta se dešava sa objektima u njihovom pojasu, koji su njihova nadležnost?
Savjetnik direktora Javnog preduzeća, Dragoljub Marković odgovara gospođi iz urbanizma iz opštine Herceg Novi da su u tom slučaju oni samo stranka u postupku.
Nataša Tatalović, načelnik Komunalne policije u Herceg Novom, želi da pita direktora Morskog dobra vezano za akciju koja je započeta u Herceg Novom, u saradnji sa ovim preduzećem, za uklanjanje privremenih objekata, da li je to i dalje u planu u toj opštini?
Direktor JP Morsko dobro, Rajko Barović je u odgovoru naveo da je raspisan tender koji je u toku i ko bude najbolji ponuđač, taj se bira i počinje se sa uklanjanjem tih objekata.
Milan Zanković, NVO Ulcinj, smatra da u upravi postoji oligarhija. Gospodin Barović je naslijedio mjesto gospodina Mihovića koji sada radi u službi ovog preduzeća. Iznosi kao glavni problem u svom izlaganju Prostorni plan posebne namjene i kada je on donesen. Plan predviđa jedno radi se drugo, usvojen je taj Prostorni plan posebne namjene a u međuvremenu dolazi Nacionalna strategija koja proširuje oblast zaštite. Glavni problem jeste problem odnosa, odnosno nekorelacija i nekoordinacija inspekcijskih službi, jer smatra da država gura pojedine ljude u neke poslove, a neće da ih posle zaštiti kad je to potrebno. Zatim ističe u svom izlaganju konretan problem mjesta u kojem živi, a to je problem Sutomorske plaže koja je u potpunosti ugorožena. Obala Sutomorkse plaže tone. Takođe u toj opštini (Ulcinj) naveo je primjer drugih problema – Golog brda, Čanja, Šušnja… Smatra da moraju da budu svi aktivno prisutni kada se plan donosi, jer kad se plan već donese od strane nekih drugih organa ne može se tada ništa uraditi. Samim tim skreće pažnju prisutnima iz preduzeća JP Morsko dobro iz Budve da se da dokumentacija da se naspe teren u Petrovcu, Šušnju, Čanju, Sutomoru, jer su to sve mjesta koja su u velikoj mjeri ugrožena.
Izlaganjem Zankovića diskusija se završava, Dejan Milovac se zahvaljuje prisutnima, s obzirom da je bilo dosta pitanja po opštinama koja su se mogla dotaći, nije se imalo vremena, ali se dosta toga i ovako uspjelo iznijeti. Zbog nedostatka vremena i u želji da većinu saslušamo i njihove stavove nisu se uspjeli donijeti neki zaključci i preporuke, tako da će se na osnovu zapisnika donijeti i poslati prisutnima elektronskim putem.
