U udarnom mjesecu uoči predsjedničkih izbora prošle godine, Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja isplatilo je farmerima oko 2,2 miliona eura po osnovu subvencija za poljoprivrednu proizvodnju, dok je u narednih nekoliko mjeseci isplatilo osam puta manje, odnosno oko 270 hiljada eura, pokazuju podaci Istraživačkog centra MANS-a.
Riječ je o premijama u stočarskoj i ratarskoj proizvodnji (u ovaj obračun ne ulaze premije za mlijeko), koje se poljoprivrednim proizvođačima isplaćuju u periodu od februara do kraja juna svake godine, a prema broju grla stoke i površini poljoprivrednih zasada koje su imali u prethodnoj godini.
Međutim, podaci Istraživačkog centra MANS-a pokazuju da je Ministarstvo najveći broj premija u prošloj godini isplatilo upravo u izbornom periodu. Naime, u februaru uopšte nije bilo isplata, već je Ministarstvo sa njima počelo tek 8. marta kada su prve premije dobili farmeri u Kolašinu, Mojkovcu, Pljevljima, Nikšiću i Andrijevici, kojima je ukupno isplaćeno preko 740 hiljada eura.
Tri dana kasnije, odnosno 12. marta novac za premije je uplaćen poljoprivrednim proizvođačima u Šavniku, Plužinama i Žabljaku u iznosu od oko 280 hiljada eura, da bi 19. marta i farmeri iz Kotora, Herceg Novog, Budve i Tivta dobili svoje subvencije, kojima je isplaćeno oko 30 hiljada eura.
Konačno, svega desetak dana prije održavanja predsjedničkih izbora, odnosno 28. marta 2013. godine, iz budžeta Ministarstva je isplaćeno dodatnih 1,1 milion eura, ovog puta poljoprivrednicima u Podgorici, Ulcinju, Beranama, Baru, Rožajama, Plavu, Cetinju, Danilovgradu i Bijelom Polju.
Podaci kojima raspolaže Istraživački centar MANS-a pokazuju da je u narednim mjesecima, odnosno od aprila do septembra isplaćeno oko 270 hiljada eura, što je osam puta manje nego u predizbornom mjesecu, pa postoji opravdana sumnja da je isplatu ovih premija Ministarstvo svjesno projektovalo u izbornom terminu kako bi na taj način vladajuća partija mogla da ostvari jači politički uticaj na terenu.
Tako podaci pokazuju da su isplate u aprilu u potpunosti izostale, u maju je isplaćeno oko 100 hiljada eura, junu oko 30 hiljada, julu 70 hiljada, avgustu novih 30-tak hiljada i septembru oko 40-tak hiljada eura. MANS još ne raspolaže podacima za ostale mjesece do kraja 2013. godine.
Inače, model dodjele subvencija poljoprivrednim proizvođačima podrazumijeva da se u aprilu svake godine oni prijavljuju Ministarstvu, čije stručne službe, uz podršku opštinskih službi za poljoprivredu, obilaze teren i donose odluke o dodjeli premija. Na nivou Ministarstva se zatim formiraju spiskovi farmera, kojima se novac direktno uplaćuje u narednoj godini.
S obzirom na činjenicu da Ministarstvo poljoprivrede raspolaže značajnim sredstvima za podršku razvoju poljoprivrede, od dodjele subvencija, preko novca za intervencije na tržištu i naknade šteta u poljoprivredi, do sredstava za kredite kroz Midas program ili izgradnju ruralne infrastrukture, jasno je da postoji ogroman prostor za zloupotrebu ovih fondova u partijske svrhe.
Sve ovo, kao i raniji primjeri izbornih zloupotreba koji su već objavljeni, ukazuju na neophodnost da se u crnogorskom parlamentu što hitnije usvoje izmjene seta izbornih zakona, kako bi se vladajućoj partiji ograničili mehanizmi da na terenu ostvaruje politički uticaj radi ostanka na vlasti.
Uvozili stočnu hranu
Vrlo je indikativno da je takođe u martu, udarnom mjesecu za predsjedničke izbore, Ministarstvo obezbijedilo nabavku stočne hrane, po osnovu zaključka Vlade.Upravo na osnovu jednog drugog Vladinog zaključka, Istraživački centar MANS-a ranije je otkrio da su uoči vanrednih parlamentarnih izbora Ministarstvo i Investiciono razvojni fond nezakonito iskoristili sredstva tog fonda za interventnu nabavku stočne hrane, koja je potom dijeljena stočarima na terenu.
Pare od subvencija koriste za putovanja po svijetu
Analizirajući potrošnju novca sa budžetske linije za subvencije, Istraživački centar MANS-a je utvrdio da Ministarstvo poljoprivrede dio tih sredstava nezakonito koristi druge namjene, posebno za isplatu avansa zaposlenima za službena putovanja u inostranstvo i rad radnih grupa. Po ovom osnovu za period od januara do oktobra isplaćeno je oko 58 hiljada eura.Tako je novac od subvencija korišten za putovanja službenika Ministarstva u Belgiju, Njemačku, Italiju, Rusiju, Mađarsku, Španiju, Ujedinjene Arapske Emirate, ali i Kinu. Pored toga, vrlo je zanimljivo da se novac isplaćuje i pod stavkom „podrška kadrovima“, gdje se kao primaoci pojavljuju turističke agencije „Gallileo“ ili „Grand“, pa je više nego indikativno da se radi takođe o putovanjima.
Pored toga, sa ove budžetske linije su vršene isplate za rad u radnim grupama u okviru pregovoračkog procesa sa Evropskom unijom, ali su se našle i sasvim druge isplate, poput onih za usluge prevođenja ili oglašavanja u Pobjedi.
Ovakvo trošenje novca je potpuno nezakonito, jer postoji posebna budžetska linija sa koje se troši novac koji je namijenjen za službena putovanja ili rad radnih grupa. Međutim, s obzirom da Državna revizorska institucija vrlo traljavo i, bez ikakvih sankcija prema odgovornima, kontroliše trošenja državnog novca, očito da Vladine institucije lagano mogu nastaviti sa zloupotrebama ove vrste.
