Policija više neće moći da nekontrolisano i neograničeno pristupa podacima telekomunikacionog operatera M-tel, jer je Nataša Bošković, sudija Osnovnog suda u Podgorici, po tužbi koju su podnijeli Vanja Ćalović, Dejan Milovac i Veselin Bajčeta, utvrdila da su na taj način kršena prava na privatnost i tajnost telefonskih razgovora i prepiske korisnika te mreže.
Predstavnici MANS-a su pokrenuli postupak kojim su tražili da sud utvrdi ništavost sporazuma o uzajamnoj saradnji Uprave policije Crne Gore, kao prvotužene i drugotužene kompanije M-tel.
Skoro šest godina M-tel je policiji omogućavao 24-časovni pristup podacima o kontaktima, pozivima, elektronskoj pošti, SMS porukama, kao i podacima o geografskoj lokaciji svojih korisnika, na osnovu Sporazuma koji su zaključili 27. septembra 2007.
“Po mišljenju suda ovim sporazumom omogućava se visok stepen proizvoljnosti u postupanju I tuženog”, navodi se u presudi, što je “u direktnoj suprotnosti sa odredbama čl.8 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, te citiranim odredbama Ustava Republike kao najvišeg pravnog akta, i u direktnoj suprotnosti sa standardima i stavovima Evropskog suda za ljudska prava i odlukama ovog suda koje su obavezujuće”, zaključuje sudija Nataša Bošković u presudi.
“Suprotno citiranim odredbama Ustava CG i Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, tuženi su ovim sporazumom propisali i dali I tuženom jasnu mogućnost da samostalno i neograničeno krši pravo na privatnost i da krši tajnost telefonskih razgovora i prepiske, iako se to može predvidjeti ili propisati isključivo zakonom ili na osnovu odluke Suda”, navodi se u presudi.
“U kontekstu citiranih odluka Evropskog suda za ljudska prava, sud nalazi da mogućnost I tužene da ima 24-časovni pristup podacima u posjedu II tuženog, a koji se odnose na sadržaj SMS poruka predstavlja nesporno kršenje čl.8 Konvencije”, stoji u presudi.
Sudija Bošković u presudi konstatuje da “propisane procedure u pribavljanju podataka ne pružaju dovoljnu zaštitu od proizvoljnosti u postupanju i eventualnih zloupotreba”.
“Policiji je omogućeno da po sopstvenoj procjeni pristupa i preuzima podatke u posjedu drugotužene i da ima neposredni, neograničeni i stalni 24-časovni pristup i mogućnost preuzimanja podataka od drugotuženog i da neposredno i neograničeno preuzima podatke”, piše u presudi.
Presudom se utvrđuje da policija od M-tela “može preuzimati svu vrstu telekomunikacionih kontakata, poziva, mailova, elektronske pošte, poruka, i obim ovih informacija prevazilazi ovlašćenja koja bi prvotuženi mogao imati”.
“Za sud je posebno indikativno to što se zaključenim sporazumom uopšte ne identifikuju kategorije osoba prema kojima se mogu primjenjivati ove mjere, niti se daju razlozi za njihovu primjenu, već I tužena to može primjenjivati prema svakom korisniku usluga II tuženog kao operatera mobilne telefonije, a takođe i obim i način izvršenja mjera uopšte nije propisan, već se te mjere mogu primjenjivati neograničeno, obzirom na nesmetani i nekontrolisani 24-časovni pristup I tužene potrebnim podacima”, navodi se u presudi.
“Posebno je zabrinjavajuće što “Sporazum isključuje bilo kakvu kontrolu od miješanja I tužene u prava pojedinaca, jer je omogućavanjem I tuženoj 24-časovnog tajnog pristupa potrebnim podacima… uskraćena je i onemogućena u startu svaka vrsta kontrole”.
Sudija Bošković u presudi konstatuje da “tužiocima kao i ostalim korisnicima usluga II tuženog nije dostupna “djelotvorna kontrola” na koju po vladavini zakona građani imaju pravo i koja bi mogla ograničiti dato miješanje na ono što je neophodno u demokratskom druptvu, a kontrola tužilaca konkretno, a i svih drugih korisnika u ovom slučaju potpuno je isključena sporazumom tuženih”.
“Tuženi su propisali tajnost sporazuma koja uz neograničeni 24-časovni pristup I tužene potrebnim podacima pokazuje nespornim da korisnici usluga II tuženog nijesu u mogućnosti da utvrde da li se protiv njih primjenjuju ili su ranije primjenjivane bilo kakve mjere, pa je očigledno da i to predstavlja kršenje čl.8 Evropske konvencije”, navodi se u presudi.
“Samo označavanje sporazuma stepenom strogo povjerljivo po mišljenju suda je takođe nedopušteno i proizvoljno i suprotno je važećoj i obavezujućoj praksi Evropskog suda za ljudska prava” ocijenila je sudija Bošković.
MANS sumnja da ova presuda pokazuje da policija istrajava u brutalnom kršenju Ustava i zakona, prava na privatnost i tajnost telefonske komunikacije i prepiske desetina hiljada građana. Ispolitizovani i korumpirani čelnici policije su već šest godina imali mogućnost da zloupotrebljavaju podatke iz razgovora, poruka i emailova građana i mi sumnjamo da oni to i jesu radili, jer se svakako nisu proslavili rezultatima na drugim poljima. Takva praksa policije mora postati dio prošlih vremena, a ne sadašnjost države koja je kandidat za članstvo u EU, a za masovno kršenja prava građana neko mora snositi odgovornost i tim građanima se mora omogućiti pristup podacima, kao i djelotvorna sudska zaštita prava.
