Za socijalu u izbornoj godini 4,8 miliona

MANS upozorava da je ove godine pljevaljski scenario na pomolu u svim opštinama

U godini parlamentarnih izbora 14 crnogorskih opština projektovalo je da za jednokratne socijalne naknade, transfere pojedincima i po osnovu tekuće budžetske rezerve isplati čak 4,8 miliona eura. Radi se o tri budžetske linije, koje je u prethodnim godinama Demokratska partija socijalista (DPS) u značajnoj mjeri koristila kao mehanizam za izborna potkupljivanja i ostvarivanje političke prednosti na terenu.

Analiza Istraživačkog centra MANS-a obuhvatila je 14 opština čiji su podaci o budžetskim projekcijama javno dostupni. To su Glavni grad Podgorica, Nikšić, Pljevlja, Bijelo Polje, Berane, Bar, Budva, Tivat, Kotor, Danilovgrad, Mojkovac, Plužine, Šavnik i Žabljak.

Jednokratne socijalne pomoći isplaćuju se licima u stanju socijalne potrebe, dok se transferi pojedincima u izbornom kontekstu mogu odnositi na isplate za pomoć pri kupovini knjiga i školskog pribora, pomoć u kući starim licima, stipendije, naknade za elementarne nepogode, stanove, podsticaj razvoja. Tekuća budžetska rezerva se projektuje za izdatke koji se ne mogu unaprijed planirati, ali su raniji podaci MANS-a pokazali da se ta linija u izbornim ciklusima u značajnoj mjeri koristi za isplatu socijalnih naknada.

Kada su u pitanju veće opštine čiji su podaci javno dostupni, odnosno Glavni grad Podgorica, Bijelo Polje, Nikšić i Pljevlja, primjetno je da su opredijeljena značajna sredstva na tim budžetskim linijama.

Tako Glavni grad Podgorica planira 270 hiljada eura za isplatu socijalne pomoći, oko 700 hiljada za transfere pojedincima, dok je na poziciji tekuće budžetske rezerve projektovao 280 hiljada eura, što sve ukupno daje sumu od 1,2 miliona, koliko će lokalna samouprava kojom upravlja DPS i njen istaknuti funkcioner i Gradonačelnik Slavoljub Stijepović imati na raspolaganju u godini u kojoj će se održati parlamentarni izbori.

Opština Bijelo Polje je opredijelila  čak 800 hiljada eura po osnovu tri konkretne budžetske linije, od čega 70 hiljada za socijalu, oko 570 hiljada za transfere pojedincima i još 150 hiljada po osnovu izdataka za tekuću budžetsku rezervu. Na čelu Opštine Bijelo Polje je kadar DPS-a Aleksandar Žurić.

Još jedna crnogorska opština planirala je značajna sredstva po tom osnovu. Naime, Opština Nikšić, na čijem je čelu funkcioner DPS-a Veselin Grbović, raspolaže sa sumom od oko 770 hiljada eura, od čega su 92 hiljade projektovane za jednokratne socijalne pomoći, 80 hiljada će biti isplaćeno za transfere pojedincima, a indikativno je da je na poziciji tekuće budžetske rezerve izdvojeno čak 600 hiljada eura.

U pogledu Pljevalja, koje spadaju u red većih crnogorskih opština i kojim takođe upravlja DPS (predsjednik je član te partije Mirko Đačić), zvanični podaci pokazuju da je ta lokalna samouprava za socijalu opredijelila blizu 130 hiljada eura, za transfere pojedincima preko 60 hiljada, a na stavci tekuće budžetske rezerve nalazi se 150 hiljada eura, što je sve ukupno 340 hiljada eura.

Kada je riječ o primorskim opštinama, Budva je za sve tri budžetske stavke opredijelila oko 360 hiljada, Bar 290 hiljada, Kotor 180 hiljada, a Tivat oko 130 hiljada. Istovremeno, Berane raspolaže sa 220 hiljada, Danilovgrad 170 hiljada, Plužine 150 hiljada, Šavnik 100 hiljada, Mojkovac  50, a Žabljak sa 27 hiljada.

U prethodnom periodu izostala je bilo kakva kontrola načina trošenja novca u predizbornim periodima od strane lokalnih samouprava, a takođe nadležni državni organi nikada nijesu pokrenuli pitanje odgovornosti opštinskih zvaničnika zbog sumnji u zloupotrebu resursa radi uticaja na izbornu volju građana, koje je Istraživački centar MANS-a u prethodnim godinama dokumentovao brojnim dokazima.

Ovaj tekst je sačinjen uz podršku Evropske unije i Ambasade SAD u Podgorici. Za sadržaj ovog teksta odgovorna je isključivo Mreža za afirmaciju nevladinog sektora – MANS, a stavovi iznijeti u ovom tekstu se ni u kom slučaju ne mogu smatrati stavovima donatora.

Već postoji razrađena šema

Postoje dva načina isplate socijalne pomoći ugroženim licima. Prvi dolazi od Vlade, koja državnim budžetom opredjeljuje sredstva Ministarstvu rada i socijalnog staranja, a ono ga dalje preusmjerava centrima za socijalni rad, koji vrše direktnu isplatu.

Istraživački centar MANS-a ranije je otkrio da je Vlada DPS-a, odnosno Ministarstvo rada i socijalnog staranja uoči vanrednih parlamentarnih izbora 2012. godine, kao i predsjedničkih izbora održanih u aprilu 2013. godine, preusmjerila višestruko veće iznose za isplatu socijale centrima za socijalni rad.

Najilustrativnij primjer za zloupotrebu socijale u izborne svrhe je poznati „slučaj Pljevlja”, otkriven od strane MANS-a, a koji je pokazao da je „izborni glas” u Pljevljima uoči vanrednih parlamentarnih izbora 2012. godine „vrijedio” 50 eura.

Drugi način isplate socijale je od lokalnih samouprava, koje u svojim budžetima takođe raspolažu sredstvima za pomoć ugroženima. Taj novac se obično isplaćuje posredstvom sekretarijata za socijalno staranje ili odlukama predsjednika opština, koji odobravaju socijalnu pomoć.‘

Glas se kupovao i za 50 eura

MANS je i tokom prethodnih vanrednih parlamentarnih, lokalnih i predsjedničkih izbora analizirao isplatu socijalne pomoći u slulajevima gdje je postojala osnovana sumnja da se ne radi o socijalnim davanjima več o kupovini glasova na terenu.

Podaci do kojih smo došli su ukazivali na činjenicu da se putem socijalne pomoći glasovi kupuju u gotovo svim crnogorskim opštinama, te da je glas ubjedljivo najskuplji u opštini Plav gdje se kupovao u prosjeku za 170 eura. U Nikšiću, Rožajama i Andrijevici taj iznos je bio 100 eura, dok se u Budvi, Tivtu, Kotoru, Herceg Novom, Pljevljima i Žabljaku glas kupovao za 50 eura. Nešto skuplje je bilo u Bijelom Polju gdje se glas u prosjeku kupovao za 75 Eura.