AMANDMANI NVO MANS NA PREDLOG ZAKONA O DOPUNI ZAKONA O EKSPROPRIJACIJI, koji je Vlada Crne Gore 20. januara 2015. godine dostavila Skupštini Crne Gore, ali ga je naknadno povukla iz procedure.
SKUPŠTINI CRNE GORE
Predsjedniku Skupštine Ranku Krivokapiću
Podgorica
Podgorica, mart 2015.godine
Na osnovu člana 148 Poslovnika Skupštine Crne Gore na Predlog zakona o dopuni zakona o eksproprijaciji podnosimo sljedeći amandman:
- AMANDMAN 1
Član 1 Predloga zakona o dopuni Zakona o eksproprijaciji briše se.
OBRAZLOŽENJE
Važećim Zakonom o eksproprijaciji propisano je da se „upis prava svojine i drugih prava na eksproprisanoj nepokretnosti vrši na osnovu pravosnažnog rješenja o eksproprijaciji i dokaza o isplaćenoj naknadi“.
Međutim, Vlada izmjenama predlaže da se izuzetno „upis prava svojine na eksproprisanoj nepokretnosti može izvršiti stupanjem na snagu odluke kojom se u skladu sa zakonom utvrđuje javni interes u oblasti od strateškog značaja za ekonomski razvoj ili za realizaciju projekata koji doprinose smanjenju javnog duga.“ Nadalje se predlaže da korisnik eksproprijacije stiče pravo da stupi u posjed eksproprisane nepokretnosti, u roku od osam dana od dana donošenja konačnog rješenja o upisu prava svojine na eksproprisanoj nepokretnosti, a raniji vlasnik eksproprisane nepokretnosti ostvaruje pravo na naknadu za tu nepokretnost u skladu sa ovim zakonom. Takođe, Vlada je izmjenama predložila da je „do isplate naknade za eksproprisanu nepokretnost korisnik eksproprijacije dužan da ranijem vlasniku, ako je predmet eksproprijacije bio objekat za stanovanje ili druga nepokretnost koja mu je služila za obavljanje djelatnosti, obezbijedi privremeni smještaj za stanovanje, odnosno drugu nepokretnost za obavljanje djelatnosti, a ako korisnik eksproprijacije nije u mogućnosti da ranijem vlasniku eksproprisane nepokretnosti obezbijedi uslove, dužan je da mu obezbijedi mjesečnu naknadu za stanovanje, odnosno naknadu u visini od jedne dvanaestine prihoda ostvarenih od obavljanja djelatnosti na toj nepokretnosti u godini koja prethodi eksproprijaciji, na način da mu se ne pogoršaju uslovi života”.
Amandmanom se predlaže brisanje Vladinih rješenja, jer su duboko neustavna i nepravedna. Naime, Ustav Crne Gore u članu 58 jemči pravo svojine i jasno propisuje da „niko ne može biti lišen ili ograničen prava svojine, osim kada to zahtijeva javni interes, uz pravičnu naknadu“. Međutim, uprkos jasnoj ustavnoj odredbi da se pravo svojine može ograničiti kada to zahtijeva javni interes, ali samo uz isplatu pravične naknade, Vlada sada otvara mogućnost da se upis prava svojine na eksproprisanoj nepokretnosti, u odnosu na koju je proglašen javni interes, može izvršiti i prije nego je isplaćena naknada, što predstavlja grubo kršenje Ustava kao najvišeg pravnog akta i može imati nesagledive posledice ne samo po pravni život u zemlji, već će teško ekonomski pogoditi vlasnike brojnih nepokretnosti.
Ovaj strah je naročito izražen kada se ima u vidu da Vlada Crne Gore namjerava da realizuje niz projekata koje je već proglasila projektima od strateškog značaja, iako sa druge strane nije ponudila valjanu argumentaciju da će ti projekti zaista i doprinijeti stvarnom ekonomskom napretku svih građana Crne Gore. U tom smislu, usvajanje ovih nezakonitih rješenja, recimo na primjeru projekta izgradnje dionice autoputa Smokovac-Mateševo, u praksi bi značilo da mnogi vlasnici nekretnina na potezima gdje je planirana izgradnja ove dionice moraju da napuste svoje nekretnine, a da im prethodno za njih ne bude isplaćena naknada. Ili na primjeru realizacije projekta izgradnje Drugog bloka Termoelektrane Pljevlja, koji je Vlada takođe proglasila strateškim projektom, mnogi mještani koji žive u neposrednoj blizini mjesta gdje se planira gradnja samog bloka, ali i gradnja nove deponije pepela i šljake, odnosno novih eksploatacionih polja za vađenje uglja iz pljevaljskih rudnika (što je sve dio jedinstvenog projekta), morali bi da se isele iz svojih kuća i sa imanja, a da im prethodno ne bude isplaćena nikakva naknada. Slična sudbina zadesila bi i brojne vlasnike nekretnina na područjima širom Crne Gore, na kojima Vlada planira realizaciju energetskih projekata, poput izgradnje malih hidrocentrala ili vjetroelektrana, a koje je takođe proglasila projektima od strateškog interesa. Teške ekonomske posledice mogle bi zadesiti i brojne vlasnike nekretnina na primorju Crne Gore, gdje se realizuje niz turističkih projekata, kojima Vlada takođe daje prefiks strateških (poput projekata na Luštici, Kraljičinoj Plaži, Plavim Horizontima, Kumboru, Porto Montenegro), a koji bi takođe morali da napuste svoju imovinu, a da prethodno ne budu isplaćeni.
Nadalje, predloženim izmjenama Vladi je ostavljena mogućnost da maltene svaki veći projekat proglasi strateškim i projektom u javnom interesu, dok sa druge strane nijednom riječju nije obrazložila koji su to projekti koji doprinose smanjenju javnog duga, što u praksi otvara ogroman prostor za moguće zloupotrebe.
Sa druge strane, ovakva situacija će nesporno narušiti sigurnost u pravnom sistemu zemlje i za posledicu može imati niz tužbenih zahtjeva koji bi oštećeni građani uputili ka crnogorskim sudovima, a potom tražili zaštitu i pred Sudom za ljudska prava u Strazburu. Posmatrano na duži rok to bi moglo da ima ogromnih ekonomskih posledica na državni budžet, ukoliko bi građani dobili sudske presude u svoju korist.
Shodno prednje navedenom, predlaže se brisanje člana 1 Predloga zakona o dopuna zakona o eksproprijaciji.
