Brisanjem matičnih brojeva iz registra privrednih društava, ionako netransparentna i korupcijom opterećena privatizacija, postala je slijepa ulica za sve radnike koji se još uvijek bore za svoja prava i ono što im je obećano privatizacijom. Praksa da se kompanije nakon privatizacije “očerupaju” i oslobode vrijedne imovine prodajom licima i firmama koje su povezane sa novim vlasnicima će nakon brisanja matičnih brojeva doživjeti puni procvat jer više neće biti moguće ući u trag takvim transakcijama.
Pošto u Crnoj Gori postoji na hiljade lica sa istim imenom i prezimenom, bez matičnog broja se ne može sa sigurnošću utvrditi koja lica postaju vlasnici njihovih kompanija – i da li su se već nalazili u nekoj kompaniji koju su “strateški” zavili u crno, niti da li prebacuju svu imovinu privatizovane kompanije na svoje povezane firme.
Brojni su primjeri gdje su radnici upravo zahvaljujući matičnim brojevima uspjeli da makar saznaju sudbinu njihove kompanije, ali i da identifikuju lica koja su bila odgovorna za kršenje privatizacionih ugovora.
Tako radnici nikšićkog “Tehnostila“ bez matičnih brojeva ne bi saznali da je upravo jedna od povezanih firmi novih vlasnika te fabrike preuzela njihove mašine, a da je njima ostavljen kredit na plaćanje. Radnici su u 2010. godini, na osnovu matičnog broja iz Registra privrednih subjekata, saznali da je izvršni direktor kompanije Ljubiša Đurković, par dana nakon napuštanja te funkcije postao direktor kompanije “Trubostal DOO Subotica“, koja je povezana sa vlasnicima “Tehnostila”. Đurković je odlaskom iz “Tehnostila” odnio u Suboticu i 3,2 miliona vrijedne mašine ove fabrike – koje su kupljene kreditom dobijenim od NLB Montenegrobanke, uz vladine garancije.
Za 60 radnika ove fabrike ostala je prazna hala, dug od kupovine mašina, neisplaćene zarade, ugrožena egzistencija i oduzeta šansa za pokretanje proizvodnje. Bez matičnih brojeva ne bi bilo moguće utvrditi da li je Ljubiša Đurković iz “Tehnostila” Nikšić ista osoba koja se nalazi na mjestu direktora “Trubostal” Subotica – i radnici nikad ne bi saznali gdje su i u čijoj kompaniji završile njihove mašine.
Takođe, da nije bilo matičnih brojeva u registru Privrednih subjekata i u katastarskim podacima Uprave za nekretnine, ne bi bilo moguće otkriti da su nekretnine Rudnika mrkog uglja Berane, nezakonito, prešle na kompaniju “First financial securitas” koja je jedna u nizu kompanija Viktora Restisa – sa kojim je povezana kompanija “Balkan energy” – novi vlasnik Rudnika.
Prema katastarskim podacima Uprave za nekretnine sve nepokretnosti koje su pripadale Rudniku su u vlasništvu “Balkan energy”, ali za koji je naveden drugačiji matični broj od onoga koji se nalazi u centralnom registru privrednih subjekata – 02641968. U registru je pod ovim matičnim brojem registrovana firma „First finacial securities a.d.“ Podgorica a u čijem odboru direktora je Petros Stathis, koji je inicijalno osnovao kompaniju “Balkan Energy”.
Vlasnik svih akcija firme „First financial securities a.d.“ je bila „First financial bank a.d.“ – u kojoj je Restis većinski vlasnik i član odbora direktora. Kompanija „First finacial securities a.d.“ Podgorica je izbrisana početkom septembra 2011. godine iz CRPS-a. Na osnovu matičnog broja je bilo moguće utvrditi da je Uprava za nekretnine, nezakonito, prebacila nekretnine Rudnika na Restisovu kompaniju. I ove nekretnine su korišćene za hipoteku za dizanje milionskog kredita. Ovaj kredit sigurno nije završio kao investicija u rudnik niti za plate radnika jer Rudnik godinama propada, proizvodnja je prekinuta a malobrojnim preostalim radnicima plate se isplaćuju tek nakon štrajkova i zatvaranja u jamu. Ova komplikova šema malverzacija je rasvijetljena upravo zahvaljujući dostupnosti matičnih brojeva u javnim registrima.
I za kompaniju Vektra Jakić smo na na osnovu matičnog broja iz Centralnog registra privrednih subjekata bili u mogućnosti da utvrdimo da je postupak privatizacije od početka bio neregularan. Na osnovu podataka iz registra kompanija smo vidjeli da je Rajko Dragaš u isto vrijeme bio stečajni upravnik kompanije “Velimir Jakić” i bio na funkciji izvršnog direktora u ”Vektri Jakić” – kompaniji u ime koje je zaključio sa državom ugovor o koncesiji na šume.
Državne institucije nisu uradile ništa da preveniraju ovakve situacije i zaštite državnu imovinu prilikom privatizacije, nisu učinile ništa konkretnije ni kad su prijavljeni ovi slučajevi – institucije su jedino bile ažurne da javnosti oduzmu ovaj mehanizam i omoguće da se ovakvo ponašanje nastavi i u drugim slučajevima bez kontrole javnosti.
MANS zbog toga apeluje na odgovorne u Poreskoj upravi i Upravi za nekretnine da bez odlaganja vrate podatke o matičnim brojevima u javne registre kako bi spriječili nastavak ovakvih i sličnih malverzacija u procesu privatizacije i obezbijedili da borba protiv korupcije u ovom sektoru konačno pruži konkretne rezultate.
MANS
