MANS je dostavio Evropskoj komisiji komentare na Strategiju za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala u kojima se ocjenjuje da je Crna Gora i dalje ključna karika na tranzitnim rutama za krijumčarenje droga, ali da nema političke volje za obezbjeđivanje konkretnih rezultata u borbi protiv organizovanih kriminalnih grupa koje švercuju narkotike, posebno kokain i heroin.
Raspoloživa saznanja ukazuju da je na području Crne Gore, posljednjih godina, profilisano više kriminogenih grupa, koje u vršenju pojedinih oblika krivičnih djela, djeluju na organizovani način. Njihova primarna djelatnost je prekogranični šverc narkotičkih sredstava iz Italije, Južne Amerike, Albanije, Avganistana i Turske, koja se uhodanim kanalima, razrađenim još u periodu šverca cigareta, dalje prometuju prema krajnjem odredištu u nekoj od zapadnoevropskih država dok se samo manja količina narkotika se zadržava u Crnoj Gori.
Iz Južne Amerike i Italije, prema Crnoj Gori i krajnjim destinacijama se, vodenim i vazdušnim putem doprema kokain. Heroin se, iz Avganistana, preko Turske, Albanije i Crne Gore, pokušava prebaciti do odredišta u nekoj od zapadnoevropskih zemalja, dok marihuana koja se prebacuje preko naše teritorije najčešće vodi porijeklo iz Albanije.
Narkotici se često transportuju i iz Italije, vodenim putem, rutama koje su još ranije uspostavljene tokom šverca cigareta, pa je ovoj oblasti potrebno posvetiti posebnu pažnju.
U vršenju inkriminisanih djelatnosti očigledna je međusobna i povezanost kriminalnih grupa iz Crne Gore sa sličnom kategorijom lica iz bivših jugoslovenskih republika, Albanije, ali i zapadnoevropskih država, što implicira zaključak da su kriminogene strukture sa našeg područja aktivni sudionici u organizovanom lancu transfera većih količina narkotika, preko naše teritorije, prema Srbiji, Republici Srpskoj, BiH, Hrvatskoj i dalje prema zemljama Zapadne Evrope.
Sa druge strane, crnogorske institucije očigledno ne stvaruju dovoljno blisku saradnju sa službama u regionu, što su pokazali poslednji slučajevi, gdje druge države vode opsežne istrage poslovanja kriminalnih grupa na čijem čelu su pojedinci iz Crne Gore, bez razmjene podataka sa našim institucijama. To navodi na zaključak da ti pojedinci imaju moćne zaštitnike u vrhu crnogorskih institucija sistema, što je smanjilo povjerenje policije i tužilaštava drugih zemalja u naše institucije.
Iako je to bilo predviđeno starim Akcionim planom za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala, Zakon o prekursorima još uvijek nije usvojen, niti je kriminalizovan uvoz i izvoz većih količina hemijskih supstanci koje se mogu koristiti za preradu sirovina i dobijanje narkotika.
Kapaciteti policije za borbu protiv droge i povezanih kriminalnih djela su i dalje nedovoljni, iako je bilo dovoljno prostora i vremena da se značajnije unaprijede u prethodnom periodu, što navodi na zaključak da jednostavno nije bilo političke volje da se ojačaju one strukture koje su potrebne za efikasno suzbijanje šverca narkotika.
Tako Odjeljenje policije za borbu protiv droge i krijumčarenja još uvijek nema dovoljan broj zaposlenih niti dovoljno opreme, a instrumenti poput zaštite svjedoka i prikrivenih policijskih isljednika se ne koriste. Nacionalna kancelarija za borbu protiv droge je počela sa radom ali nema dovoljan broj zaposlenih, dok planirana nacionalna informativna jedinica za droge, koja će biti nadležna za prikupljanje i dokumentovanje informacija o broju ovisnika, još uvijek nije osnovana.
Dosadašnje aktivnosti policije su se uglavnom fokusirale na hapšenje posrednika i švercera takozvanih lakih droga, posebno marihuane. To potvrđuju i statistički pokazatelji prema kojima se marihuana i skank zapljenjuju u kilogramima, zapljene heroina su znatno manje, a hapšenja zbog šverca kokaina gotovo da nema ili su u pitanju zanemarljive količine.
Ovo je posebno zabrinjavajuće kada se ima u vidu činjenica da operativni podaci i optužnice više država u regionu, posebno Makedonije, Srbije i Slovenije, pokazuju da je šverc kokaina organizovan od strane crnogorskih kriminalnih struktura, a da je ta droga iz Južne amerike, preko Italije brodskim putem ulazila u Crnu Goru, a zatim nastavljala put ka zapadnoevropskim zemljama.
Prema nekim izvorima, crnogorski državljani se nalaze u samom vrhu regionalnih kriminalnih grupa koje se bave švercom kokaina, a koje imaju uspostavljenu infrastrukturu kako na Balkanu, tako i u Italiji i više zemalja Latinske amerike, gdje sarađuju sa tamošnjim mafijama.
Mnogi smatraju da crnogorska teritorija korištena i kao sigurna tranzitna zona zbog sprega pojedinaca u policijskim i obavještajnim strukturama sa krijumčarima droge.
Iako je skupštinski Odbor za bezbijednost i odbranu konstatovao da je u slučaju „Balkanski ratnik” bilo propusta u radu državnih organa zahvaljujući kojima je Darko Šarić uspio, bar zvanično, da napusti Crnu Goru u jeku istrage protiv njega, nema podataka da je tim povodom urađeno bilo šta konkretno. Štaviše, bliski saradnici Šarića su na slobodi, a Dragan Dudić, potencijalni svjedok saradnik je ubijen na očigled brojnih građana Kotora. Nije poznato, međutim, šta se desilo sa njegovom poslovnom imperijom o kojoj je policija, navodno, vodila finansijsku istragu.
Smatra se, takođe, da se preko crnogorske teritorije švercuju i veće kolikočine heroina, te da su ovdašnje kriminalne grupe usko povezane sa kosovskim, albanskim i bosanskim, što im olakšava kako transport, tako i distribuciju heroina širom Evropske unije. Štaviše, sumnja se da neke vođe organizovanih kriminalnih grupa sa sjevera Crne Gore imaju i razvijenu infrastrukturu i snažnu vezu sa grupama iz Turske koje preko njihovih transportnih kompanija švercuju heroin do zapadnoevropskih zemalja. Statistički podaci o zapljenama policije ne odgovaraju tim procjenama, što radije govori o nesposobnosti te službe nego što demantuje postojanje švercerskih kanala, tim prije što policije drugih država zapljenjuju veće količine heroina i hapse švercere koji dolaze iz Crne Gore.
Štaviše, iako Agencija za nacionalnu bezbijednost, po zakonu ima obavezu da se aktivno bori protiv organizovanog kriminala, u javnosti nema podataka da je ova služba bilo šta uradila kako bi obezbijedila konkretne rezultate u toj oblasti. Upravo suprotno, umjesto licima sa interpolovih potjernica, tajna služba se bavi ućutkivanjem onih koji se usuđuju da govore o vezama imeđu službenika ANB i švercera droge. Na žalost, ni takozvana reformska dokumenta, kao što je Strategija za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala ne prepoznaju potrebu da ANB počne da radi svoj posao u oblasti sprečavanja šverca narkotika.
Imajući u vidu navedeno smatramo da Strategija ne prepoznaje mnoge značajne probleme, niti uspostavlja ciljeve potrebne za njihovo rješavanje. Štaviše, Akcioni plan koji je napravljen u kabinetu ministarke Đurović, za samo nedelju dana, i daleko od očiju javnosti, radije prepisuje aktivnosti iz prethodnih dokumenata, nego što predviđa istinske reforme koje bi dovele do konkretnih rezultata. Stoga vjerujemo da ta dva podatka suštinski svjedoče o nedostatku poliičke volje da se policija i tužilaštvo ozbiljno i predano posvete borbi protiv organizovanih kriminalnih grupa koje koriste crnogorsku teritoriju za šverc velikih količina narkotika, zahvaljujući raširenoj korupciji i sprezi sa pojedincima u instirucijama sistema.
Vanja Ćalović
Izvršni direktor
