Investiciono razvojni fond (IRF) je u periodu prije raspisivanja majskih lokalnih izbora podijelio blizu 800 hiljada eura za 35 poljoprivrednih kredita u šest izbornih opština, od čega je polovina novca dodijeljena farmerima u Glavnom gradu Podgorici, otkrivaju najnoviji podaci Istraživačkog centra MANS-a.
Kada se ima u vidu da je, pored pomenuta 35 farmera, IRF u prva tri mjeseca ove godine kreditno podržao još samo osam poljoprivrednika iz drugih neizbornih opština, za šta je izdvojio dodatnih 185 hiljada eura, više je nego očigledna sumnja da je intenzivirao isplatu kredita u izbornim gradovima.
Tako je krajem januara za 12 poljoprivrednika u izbornim opštinama izdvojio blizu 240 hiljada eura, isplata u februaru nije bilo, da bi krajem marta podijelio novih 540 hiljada eura za još 23 farmera. Od ove sume kredite je dobilo 20 farmera u Glavnom gradu, kojima je opredijeljeno nešto preko 404 hiljade eura (u januaru je sedmoro dobilo 121 hiljadu, a u martu je za 13 farmera izdvojeno 282 hiljade eura).
Kada su u pitanju ostali izborni gradovi, pet farmera u Pljevljima dobilo je ukupno 129 hiljada eura, četiri poljoprivrednika u Bijelom Polju 100 hiljada, a vrlo je zanimljivo da je isto toliko farmera u Šavniku dobilo kredite, za šta je izdvojeno novih 70 hiljada eura. Pored toga, zajmove su dobili i po jedan farmer na Žabljaku (40 hiljada eura) i jedan u Danilovgradu (25 hiljada eura).
Podaci Istraživačkog centra MANS-a pokazuju da su svi poljoprivredni krediti isplaćeni kroz Midas program, koji se realizuje u saradnji sa Ministarstvom poljoprivrede i ruralnog razvoja, a za koji je ranije otkriveno da ga je Vlada intenzivno koristila uoči vanrednih parlamentarnih izbora 2012. godine.
Poljoprivrednicima su ove godine pojedinačno odobravana sredstva u iznosu od 10 do 40 hiljada eura i to za ulaganja u osnovna sredstva, odnosno osnovno stado, mehanizaciju, opremu i slično. Kamatna stopa je 4,5 odsto na godišnjem nivou, a rok za vraćanje novca pet godina.
Inače, podaci pokazuju da je IRF u januaru i martu, pored pomenuta 35 farmera, kreditno podržao još samo osam poljoprivrednika iz drugih neizbornih opština, za šta je izdvojio oko 185 hiljada eura, od čega su kredite dobila četiri farmera u Nikšiću, dva u Beranama i po jedan u Ulcinju i Petnjici.
Ovakav odnos u isplati poljoprivrednih kredita, nedvosmisleno pokazuje da je IRF, na čijem je čelu poslanik Demokratske partije socijalista (DPS) i jedan od aktera afere „Snimak“ Zoran Vukčević, vodio računa da u predizbornom periodu najviše novca opredijeli za opštine u kojima se održavaju izbori.
Takođe, s obzirom da je nedavno stupio na snagu novi Zakon o finansiranju političkih partija, kojima se zabranjuju isplate subvencija i kredita od dana raspisivanja izbora i mjesec nakon njihovog održavanja, pokazuje jednu novu tendenciju u postupanjima Vladinih institucija.
Naime, sada su sredstva „upumpana“ neposredno uoči dana raspisivanja lokalnih izbora, što je već pokazao primjer isplata otpremnina Fonda rada, koji je za dva mjeseca potrošio 80 odsto sredstava opredijeljenih za čitavu 2014. godinu, a očito da je IRF krenuo istim stopama, što svakako ostavlja ogroman prostor da se na terenu vrši politički uticaj u korist vladajuće DPS i Vlade.
Ovo istraživanje urađeno je uz podršku Evropske unije i Ministarstva inostranih poslova Švajcarske. Sadržaj istraživanja predstavlja mišljenje MANS-a i ne odražava stavove donatora.
Kredit sinu Slobodana Stojanovića
Jedan od poljoprivrednih kredita, koji je odobren u ovoj godini, dat je Marku Stojanoviću, sinu aktuelnog predsjednika Skupštine Glavnog grada Podgorice Slobodana Stojanovića, inače partijskog kolege Zorana Vukčevića.
Stojanovićevom sinu odobren je kredit od deset hiljada eura, a zanimljivo je da, za razliku od najvećeg broja ostalih poljoprivrednih kredita, nije obezbijeđen hipotekom nad nepokretnosti. Jedno od obezbjeđenja za ovaj kredit je zabrana na primanja predsjednika podgoričke skupštine.
Sa druge strane, upitno je da li se sin Slobodana Stojanovića zaista i bavi farmerskim poslovima, s obzirom na to da je jedini prijavio projekat pod nazivom „Obnavljanje terasa i kamenih zidova radi sprečavanja erozije tla“.
Izborni kredit Opštini Danilovgrad
U susret lokalnim izborima u ovoj godini, IRF je osmislio posebne kredite za izgradnju saobraćajnica ili vodovoda, koje će odobravati opštinama, iako za takve namjene postoji kapitalni budžet države i sredstva koja su opredijeljena kod Ministarstva poljoprivrede.
Podaci Istraživačkog centra MANS-a pokazuju da je IRF u martu ove godine formalno odobrio Opštini Danilovgrad sredstva od 210 hiljada eura za rekonstrukciju gradskog trga. S obzirom da je rekonstrukcija počela još krajem prošle godine, nije poznato iz kojih je izvora Opština do sada finansirala te radove.
I dok se zadužuje za izborne radoe, MANS raspolaže podacima da je danilovgradska opština od Ministarstva finansija tražila da joj se odloži dug za plaćanje poreza i doprinosa na zarade zaposlenih u iznosu od 191 hiljada eura, što joj je krajem marta i odobreno, odnosno plaćanje poreza joj je prolongirano do kraja juna tekuće godine.
Umjesto za razvoj zdravog biznisa, IRF krpi rupe tajkuna
U januaru ove godine IRF je za refinansiranje kredita firmama koje ih nijesu vraćale odobrio čak dva miliona eura, pri čemu je vrlo indikativan primjer bolnice u Meljinama, kojoj je odobreno gotovo 600 hiljada eura za ranije neizmirene dugove. Ovaj kredit odobren je Atlas banci, koja je u vlasništvu tajkuna Duška Kneževića, koji istovremeno gazduje i bolnicom u Meljinama.
Pored toga, IRF je u januaru odobrio i milion eura firmi „Zetagradnja Ljetopis“ za izgradnju kondo hotela u Petrovcu, a da bi dodijelio ovaj kredit lRF je eliminisao jedno od bitnih ograničenja – da se pozajmice ne odobravaju za izgradnju građevinskih objekata za stalno stanovanje.
Samo ova dva primjera dovoljno jasno pokazuju koliko je novca moglo da bude uloženo u mali biznis i zdrave ideje preduzetnika, umjesto što novac poreskih obveznika koji se nalazi u IRF očigledno služi za krpljenje rupa propalih biznisa domaćih tajkuna.
Pored toga, iako u IRF tvrde da je osnovni kriterijum za dodjelu kredita kvalitet nekog investicionog projekta, podaci Istraživačkog centra MANS-a pokazuju da su veliki broj kredita dobile kompanije koje se povezuju sa DPS-om i Vladom.
Tako se na listi „privilegovanih“ za dobijanje kredita nalaze kompanije u vlasništvu porodice Franca iz Bijelog Polja. Jedan od osnivača tih firmi Hilmija Franca je u Glavnom odboru DPS-a, a podaci MANS-a pokazuju da su njegove firme u prethodne dvije godine dobile više kredita vrijednih oko 2,7 miliona.
Kredite su dobijale i podgoričke firme „Čelebić“ u vlasništvu Tomislava Čelebića, „Hemera“ Dragana Perovića, kao i „Carine“ Čeda Popovića, te „Normal Tours“ Žarka Burića. Na listi firmi kojima su dati krediti su i „Euromix Trade“ iz Budve, koja sa „Budvanskom rivijerom“ gradi hotel u Petrovcu, zatim „Goranović“ iz Nikšića, „Gradina“ iz Rožaja, „Kalamper“ iz Bara, „Trudbenik“ iz Mojkovca.
Treba naglasiti da su krediti koje dodjeljuje IRF znatno povoljniji od onih koje daju poslovne banke, a to koliko od IRF najviše koristi imaju upravo tajkuni, možda je najbolji primjer dodjela kredita od pet miliona eura firmi „Hidroenergija Montenegro“ za gradnju malih hidroelektrana u Beranama.
Iza ove firme stoje kontroverzni biznismen Oleg Obradović, koji se povezuje sa aferom „Telekom“ i još kontroverznija firma „Bemax“, koja je u prethodnih nekoliko godina pod sumnjivim okolnostima preuzela javne nabavke u najvećim infrastrukturnim radovima u zemlji.
IRF je „Hidroenergiji Montenegro“ odobrio kredit na rok od 10 godina po godišnjoj kamatnoj stopi od 4,5 miliona, dok je po istoj kreditnoj liniji podgoričkom „Vodovodu“ odobreno 3,5 miliona eura na rok od 10 godina, ali po godišnjoj kamatnoj stopi od 5,5 odsto.
