Iako postoje razne najave sa Kolegijuma Predsjednika Skupštine da sve izmjene zakona koji se tiču izbornog procesa neće moći da se implementiraju prije velikih lokalnih izbora, na proljeće 2014. godine, jasno je da implementacija izmjena ključnog zakona koji sprječava kupovinu glasova – Zakona o finansiranju političkih partija može i mora otpočeti prije održavanja proljećnih lokalnih izbora.
Naime, upravo su izmjene Zakona o finansiranju političkih partija, koje su bazirane na prijedlozima MANS-a, te koje predviđaju davanje nadležnosti i konkretnih mehanizama Državnoj izbornoj komisiji da procesuira sve zloupotrebe državnog novca i ovlašćenja koje su se do sada koristile od strane funkcionera vladajućeg DPS-a za brutalnu kupovinu glasova crnogorskih građana.
Tokom prethodnih izbornih procesa u velikom broju slučajeva dokazana je kupovina glasova preko isplata jednokratnih socijalnih i drugih naknada, zapošljavanja u državnim institucijama i opštinama, davanja kredita i subvencija, oprosta dugova za struju i komunalije, oprosta poreza, ali i kroz brojne druge mehanizme koje su preko državnog aparata funkcioneri vladajućeg DPS-a imali na raspolaganju.
Pored toga što izmjene Zakona o finansiranju političkih partija koje se nalaze pred članovima kolegijuma predviđaju jasne nadležnosti i mehanizme DIK-u da sankcioniše odgovorne zbog zluopotrebe državnih sredstava i ovlašćenja za potrebe izborne kampanje, ovaj zakon takođe dodatno proširuje spektar zabranjenih ponašanja tokom izborne kampanje, i to na osnovu onoga što je do sada identifikovano u praksi. Štaviše, izmjene Zakona predviđaju i dodatnu obavezu državnim organima da u periodu izborne kampanje proaktivno objavljuju sve relevantne informacije o trošenju državnog novca i procesu zapošljavanja, što sam izborni proces čini puno transparentnijim, a u isto vrijeme omogućava svim zainteresovanim subjektima u društvu, uključujući i NVO i medije, da prate da li se državna sredstva i ovlašćenja zloupotrebljavaju, odnosno da li se glasovi kupuju na terenu.
Iz tog razloga, neohodno je da se izmjene Zakona o finansiranju političkih partija usvoje u što hitnijem roku i da obavezno stupe na snagu prije narednih lokanih izbora, jer se samo na takav način može osigurati donekle ravnopravna i poštena izborna utakmica.
Posebno je važno da se izmjene Zakona o finansiranju političkih partija što prije usvoje i stupe na snagu, jer građani Podgorice kao najveće opštine već mogu da svjedoče o brojnim zloupotrebama državnih i opštinskih sredstava i ovlašćenja za potrebe kampanje za izbore koji će se održati na proljeće. Ukoliko Skupština hitno ne da odgovor na ovakvo ponašanje usvajanjem izmjena Zakona o finansiranju političkih partija, nesporno je da će se obim zloupotreba drastično povećavati kako se izbori približavaju.
Svakako usvajanje izmjena ovog Zakona za Skupštinu je neuporedivo lakše od ostalih, jer Kolegijum Predsjednika ima maltene gotov tekst, čija su rješenja pozitivno ocijenjena od strane evropskih eksperata iz TAIEX misije, a u isto vrijeme te izmjene zakona do sada su podržale sve parlamentarne grupe izuzev vladajuće DPS. Takođe, za sprovođenje ovog zakona nisu potrebe bilo kakve pripremne radnje, što samo ide u prilog činjenici da ga je potrebno što prije usvojiti i započeti sa njegovom primjenom.
Iz tog razloga, pozivamo predsjednika Skupštine kao i sve članove kolegijuma, da apsolutni prioritet daju izmjenama Zakona o finansiranju političkih partija i da najkasnije do 10. februara ovaj zakon upute u Skuptinsku proceduru, kako bi se on na vrijeme usvojio i stupio na snagu prije lokalnih izbora na proljeće 2014. godine.
Takođe, odmah po puštanju u proceduru izmjena Zakona o finansiranju političkih partija, koje su apsolutni prioritet, Kolegijum bi trebalo da identifikuje rješenja iz ostalih zakona koja su primjenjiva prije lokalnih izbora i da onda i te zakone što prije razmotri i usvoji.
Svakako, neka od najvažnijih rješenja iz drugih zakona koja su momentalno primjenjiva i ne zahtijevaju posebne pripreme jeste obaveza da se informacije o glasanju putem pisma izbornim komisijama dostavljaju prije početka izbora, kako bi se zaveo red u ovoj oblasti. Poslednji izbori u Ulcinju potvrdili su da je dodatno uređenje ove oblasti neophodno, ukolio se želi osigurati povjerenje građana u izborni proces, ali i njegov legitimitet. Upravo je to i predviđeno izmenama Zakona o izboru odbornika i poslanika koje Kolegijum takođe razmatra.
Još jednom pozivamo Kolegijum da hitno razmotri i uputi u skupštinsku proceduru izmjene Zakona o finansiranju političkih partija, a onda i ostale zakone, kako bi se stekli uslovi da se lokalni izbori na proljeće održe u iole legalnim okvirima, bez drastičnih zloupotreba državnog novca i kupovine glasova od strane onih koji poluge državnog aparata drže u svojim rukama. U suprotnom, postavlja se pitanje svrhe izbora tokom kojih jedna partija kontroliše sve poluge moći i nesmetano ih zloupotrebljava kako bi za sebe pribavila što veći broj glasova.
Vuk Maraš
Direktor Monitoring programa
