Poreska uprava Crne Gore je odlučila da nakon brisanja sa sajta Centralnog registra privrednih subjekata, u potpunosti zabrani pristup matičnim brojevima lica i kompanijama, bez obzira na to da li im se pristupa sa internet prezentacije ili direktno u arhivi registra kompanija.
Iako su nakon brisanja ključnih podataka o kompanijama sa svog registra na interentu iz Poreske uprave rekli da podaci o kompanijama i licima nisu u potpunosti uklonjeni već da su oni i dalje svima dostupni na osnovu Zakona o slobodnom pristupu informacija, nova praksa koju Poreska uprava pokušava da uspostavi, pokazuje da je, za neke kompanije i lica, čak i na taj način nemoguće saznati ko su im vlasnici i kakve su veze između njih.
Naime, MANS je krajem septembra ove godine od Poreske uprave zatražio informacije o kompanijama koje se povezuju sa nekim od bezbjedonosno interesantnih lica, kontraverznim crnogorskim biznismenima i visokim državnim funkcionerima i političarima. Tako je od poreske uprave tražen uvid u podatke o osnivačima, direktoru, upravnom odboru, njihove matične brojeve, sjedišta i adrese za kompanije “MAT Company” i “TRANS-TIM” iz Pljevalja koje su bile u vlasništvu odbjeglog narko bosa Darka Šarića, “Lutrija Crne Gore” i “Džek Pot” iz Podgorice koje su u vlasništvu nikšićanina Branislava Mićunovića, te “Marina MC” Budva koja je prethodno bila veza između pomenutog Mićunovića i porodice potpredsjednika DPS-a Svetozara Marovića, te “Univerzitetas” iz Podgorice, u vlasništvu premijera Mila Đukanovića.
U odgovoru koji smo dobili od Poreske uprave, MANS-u se zabranjuje pristup traženim informacijama, odnosno podacima koji se odnose na matične brojeve i adrese osnivača, direktora, vlasnika itd, što su ključne informacije za njihovu preciznu identifikaciju, ali i za identifikaciju veza koje te osobe imaju sa drugim licima i privrednim subjektima. Ovim potezom, Poreska uprava je i konačno obesmislila postojanje javnog registra i onemogućila da bilo ko, osim Poreske uprave može imati bilo kakav uvid u osnovne podatke o licima i kompanijama, a na osnovu kojih je moguće izvršiti preciznu idetifikaciju.
Poreska uprava je ovim zabranila ne samo podatke o navedenim kriminalcima, biznismenima i političarima, već i o drugim licima sa kojima su Šarić, Mićunović, Marović i Đukanović sarađivali u formiranju tih kompanija. Ova dokumentacija takođe sadrži i informacije o statusnim promjenama kompanija, osnovnom kapitalu i njegovom povećanju, kao i mnoge druge informacije potrebne za analizu kompanija.
Upravo zahvaljujući takvim podacima, MANS je svojevremeno uspio da identifikuje interesnu mrežu porodice Svetozara Marovića, kojom je na primjeru slučaja “Zavala” pokazano do koje mjere su monopolizovane institucije od strane jedne porodice. Slična situacija je bila u slučaju barskog gradonačelnika Žarka Pavićevića i njegovoj shemi lica i kompanija na lokalnom i nacionalnom nivou kojom je uzurpiran proces urbanizma zarad nezakonitog sticanja lične koristi.
Poreska uprava je ovakvu odluku donijela potpuno jednostrano, bez sprovođenja takozvanog testa štetnosti koji bi trebao da pokaže da li je veći javni interes javnosti da zna te podatke, od interesa tih lica da te podatke zadrže tajnim.
Smatramo da javnost apsolutno ima pravo da zna sa kime u Crnoj Gori posluju i interesno se povezuju lica poput narko bosa Darka Šarića za kojim zbog šverca kokaina traga pola svijeta, ili Brana Mićunovića čije se ime u optužnicama u više zemalja pominje u kontekstu šverca duvana. Takođe smatramo da javnost ima pravo da zna ko su poslovni partneri Svetozara Marovića, jer većina ovih sa kojima smo se do sada upoznali potražuju preko međunarodnih potjernica, ili u najboljem slučaju nikada nisu ni započeli svoje investicije u Crnoj Gori.
Interes javnosti je i da zna apsolutno sve o privatnim biznisima aktuelnog premijera, Mila Đukanovića, ne samo zbog činjenice da je do skora bio vlasnik banke koja je bankarskom sektoru i dalje Vladin strateški partner i koja je služila za kreditiranje stranih i domaćih kriminalaca, te premijerovih kumova i ličnih prijatelja iz državnih depozita, već i zbog činjenice što je Đukanović na poziciji gdje vrlo lako javni interes može pretpostaviti svom privatnom interesu i interesu svojih prijatelja. E upravo zbog takvih ličnih prijatelja, ali i podržavalaca njegove stranke koji svako malo “osviću” na interpolovim potjernicama, interes javnosti da zna sa kime premijer posluje je od neupitne važnosti.
Nakon brisanja matičnih brojeva sa internet prezentacije registra kompanija, novo ograničenje u njihovom i faktičkom brisanju i skrivanju na samim dokumentima o kompanijama je novi korak unazad u naporima da se Crna Gora izbori sa ogromnim problemom korupcije i organizovanog kriminala. Ovakav potez Poreske uprave dolazi upravo onda kada nam iz EU kroz najnoviji izvještaj o napretku Crne Gore saopštavaju da “korupcija u mnogim oblastima nastavlja da predstavlja ozbiljan problem…” i da su nam potrebne istrage, procesuiranje i presude za slučajeve korupcije, naročito korupcije na visokom nivou. Sudeći po onome šta radi i kako se ponaša Poreska uprava, kriminalci i njihovi pomagači i saradnici u državnim institucijama ne moraju previše da se plaše onoga što će donijeti process EU integracija.
Smatramo da matične brojeve i ostale podatke kojima se nedvosmisleno može utvrditi identitet lica moraju vratiti na internet prezentacije Poreske uprave i Uprave za nekretnine, jer sve manje od toga je ne samo neispunjavanje evropskih standarda kada je u pitanju transparentnost javnih registara, već direktno ugrožava i oslabljuje napore u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala onog dijela crnogorskog društva koje zaista želi konkretne rezultate u toj oblasti.
Dejan Milovac
Direktor Istraživačkog centra MANS-a
