Širom svijeta 28. septembar se obilježava kao Međunarodni dan slobodnog pristupa informacijama. Iako Zakon o slobodnom pristupu informacijama u Crnoj Gori postoji već dugi niz godina, čini se da crnogorske institucije još uvijek nisu prepoznale značaj objavljivanja informacija, posebno u oblastima osjetljivim i podložnim korupciji.
Naime, zabrinjava podatak da crnogorska javnost i dalje ne može pristupiti pojedinim informacijama koje se odnese na potrošnju državnog Budžeta. Informacije o realizaciji budžetskih stavki iz stalne i tekuće budžetske rezerve, a čiju realizaciju primarno prati Ministarstvo finansija, se u kontinuitetu kriju od očiju javnosti. Pristup podacima o sredstvima koja se usmjeravaju Centrima za socijalni rad, a koja po ustaljenom metodu obično budu aktivirana u predizornom periodu, takođe predstavaju “osjetljivu“ temu za resorno ministarstvo. Ovo je posebno problematično kada se ima u vidu da su upravo ova sredstva pominjana kao ključni način kupovine glasova u predizbornom periodu u okviru Afere „snimak“.
Zakon o slobodnom pristupu informacijama se flagrantno krši i kada je u pitanju izgradnja autoputa Bar-Boljare. Pristup informacijama o realizaciji jednog od najvećih projekata u istoriji Crne Gore uskraćen je crnogorskim građanima, iako se u ovom slučaju nesumnjivo radi o prevashodnom interesu javnosti da u svakom momentu “zna” i bude upoznata o odlukama koje u njeno ime donosi Vlada Crne Gore.
Javnost dokumentacije koja se odnosi na privatizaciju državnih preduzeća kao i realizaciju bitnih projekata kao što je valorizacija lokaliteta Buljarica i dalje ostavlja prostora za zabrinutost, gdje ne primjećujemo niti jedan pozitivan pomak i namjeru državnih institucija, na prvom mjestu Savjeta za privatizaciju, da ove oblasti učini transparentnijim.
Ovakva postupanja ozbiljno ruše temelje demokratije u Crnoj Gori, jer govorimo o pravu koje je garantovano Ustavom i mnogobrojnim međunarodnim Konvencijama. Garantovanje ovog prava građanima omogućava da vrše kontrolu nad radom institucija, da prate odluke koje se donose u njihovo ime, te da transparentnost i kvalitet rada institucija generalno budu na većem nivou.
U mnogim zemljama, ovaj zakon građanima i civilnom sektoru služi kao moćno sredstvo u otkrivanju i suzbijanju korupcije, te stoga smatramo da crnogorska javnost mora uzeti aktivnu ulogu u kontorli rada državnih organa.
U cilju promocije značaja slobodnog pristupa informacijama, MANS je na svom sajtu (link: https://mans.co.me/pitajte-institucije/) napravio online formu podnošenja zahtjeva. Na taj način, svi zainteresovani građani imaju mogućnost podnošenja zahtjeva za slobodan pristup informacijama preko ovog sistema. Nakon što naš pravni tim sprovede postupak i dobije odgovor od strane organa vlasti, zainteresovani građani biće obaviješteni o konačnom ishodu njihovog zahtjeva.
Janković Vuk
koordinator pravnog programa
