Berlin/Brisel, 5. mart 2018. godine – Međunarodna mreža za istraživanje organizovanog kriminala i korupcije (OCCRP) objavila je danas niz istraživanja u kojima se objašnjava kako su programi za davanje državljanstva i boravišne dozvole u zamjenu za investicije, poznatiji kao „zlatna viza“, skloni zloupotrebi i podrivaju borbu protiv korupcije u Evropskoj uniji (EU) i zemljama u okruženju. Priče pokaziju kako evropske zemlje prodaju pristup šengenskom bezviznom području, čak i državljanstvo Evropske unije stranim investitorima uz nedovoljno nadzora, transparentnosti i analize.
„Transparensi internešnal” (Transparency International) poziva EU da pažljivo prati ove programe i djeluje kako bi se sačuvao integritet evropskih granica od korumpiranih i njihove imovine.
OCCRP reporteri su istraživali slučajeve izdavanja zlatne vize u osam država članica EU – Austriji, Bugarskoj, Kipru, Mađarskoj, Latviji, Litvaniji, Malti i Portugalu – kao i u Jermeniji i Crnoj Gori.
“Jasno je da procedure finansijske analize u pojedinim zemljama EU, kao što su Mađarska i Portugal, nijesu dovoljno rigorozne“, kazao je Kejsi Kelso, direktor za zastupanje u Transparensi internešnalu. „Državljanstvo i prebivalište su najvrjednija imovina koju država može da ponudi pojedincu. Međutim, države EU nijesu izvršile čak ni minimalne provjere koje banke rade kada su u pitanju njihovi visokoplatežni klijenti.“
Programi u svih 8 država EU kada je riječ o dobitnicima zlatne vize su i dalje pod velom tajne. Porijeklo bogatstva korisnika nije dovoljno ispitano i javnost nema detalje vezane za investicije i ko, na kraju krajva, ima koristi od njih. U odsustvu nadzora javnosti i medija, program zlatne vize otvara mogućnost da aktuelni i bivši zvaničnici izbjegnu krivično gonjenje i prenesu nezakonita sredstva preko granice.
Prema nalazima OCCRP-a, Crna Gora, koja se trenutno nalazi u pregovorima za članstvo u EU, odobrila je državljanstvo pojedincima koji su optuženi u svojim zemljama, kao što su bivši predsjednik Tajlanda, koji je optužen za korupciju, i bivši palestinski ministar bezbjednosti, optužen za pronevjeru.
“Slučaj Mađarske je naročito zanimljiv jer zarada od programa zlatne vize ne donosi korist državi već dospijeva u nepoznate džepove putem kompanija, od kojih se samo jedna ne nalazi u poreskim rajevima koji trguju obveznicama mađarske zlatne vize“, kazao je Mikloš Ligeti, šef pravnih poslova u ogranku „Transparensi internešnala“ u Mađarskoj.
U nove građane EU u skladu sa ovim programom spadaju i lica sa “liste Kremlja” za koje se vjeruje da su bliski ruskom predsjedniku Vladimiru Putinu (Malta); kao i Tatjana Jeljcin, kćerka bivšeg predsjednika Rusije Borisa Jeljcina (Austrija). Vjeruje se i da je nekoliko članova vladajuće elite Angole steklo uslov za sticanje zlatne vize kroz kupovinu nekretnina u Portugalu.
“Pranje novca kroz nekretnine nije novi fenomen, ali program zlatne vize ga eksponencionalno olakšava”, upozorila je Suzana Kolorado, potpredsjednica ogranka „Transparensi internešnala“ u Portugalu.
Evropski parlament je upozorio na rizike izdavanja zlatne vize još u januaru 2014. godine u zajedničkoj rezoluciji o davanju državljanstva EU. Evropska komisija treba da objavi izvještaj sa informacijama o uticaju programa zlatne vize tokom ove godine. Komisija treba da uzme u obzir današnja otkrića i omogući odgovarajući nadzor ukoliko se nastavi sa ovim programima, navodi se u saopštenju antikorupcijske mreže.
Objavljeno saopštenje će takođe sadržati:
· Pojašnjenje programa zlatne vize
· Linkove veb stranice „Transparensi internešnala“, TI EU blog
· Linkove istraživanja OCCRP-a
