MANS pozdravlja usvajanje amandmana na zakon o energetici kojim je onemogućeno da se tehnički gubici zakonski normiraju, jer je time spriječen pokušaj Vlade da se na štetu potrošača realizuju novi ustupci italijanskom partneru A2A u Elektroprivredi Crne Gore (EPCG), koji godinama ne uspijeva da snizi gubitke na razuman nivo.
Krajnje potrošače električne energije ne treba da zanimaju ogromni tehnički gubici EPCG. Naime, potrošači bi trebalo da plaćaju samo razumne gubitke koji u razvijenim zemljama iznose do pet odsto, ali ih plaćaju po znatno većoj stopi koju samovoljno i paušalno utvrđuje Regulatorna agencija za energetiku (RAE), i to isključivo na njihovu štetu, a u korist energetskih kompanija.
Pri tome RAE godinama toleriše EPCG da desetine miliona eura drži u privatnim bankama, umjesto da ih uloži u modernizaciju distributivne mreže i na taj način procenat tehničkih gubitaka svede na prihvatljivu mjeru, pa ceh ove besprizorne politike plaćaju potrošači kroz uvećane račune za struju.
Upravo bi Vladino rješenje da se tehnički gubici definišu Zakonom o energetici bilo ne samo nagrada za EPCG i njenog navodnog strateškog partnera koji nijesu dovoljno uložili u razvoj energetske mreže, već i za regulatora koji bi dobio zakonsko pokriće da nastavi sa proizvoljnim utvrđivanjima stope gubitaka na štetu krajnjih potrošača.
MANS je ranije ukazao da Vlada nijednom riječju nije obrazložila zašto traži zakonsko normiranje tehničkih gubitaka i ocijenio da se to može tumačiti kao prvi ustupak italijanskoj kompaniji A2A u okviru kompleksnih pregovora da li će zadržati vlasništvo u EPCG ili će morati da joj za cjelokupan paket akcija isplati najmanje 400 miliona.
Upravljački ugovor između EPCG i A2A zvanično ističe 1. aprila 2015. godine, a predstavnici italijanske kompanije su krajem prošle godine od Vlade zahtijevali obezbjeđenje garancija za profitabilnost na osnovu uloženog kapitala, sigurnost regulatornog okvira, kao i pronalaženje trećeg partnera koji bi gradio Drugi blok Termoelektrane u Pljevljima.
Jedan od tri ključna indikatora za ocjenu da li su Italijani ispunili uslove upravljanja EPCG upravo su tehnički gubici. U tom smislu, kada je 2009. godine A2A ušla u državnu energetsku kompaniju stopa gubitaka iznosila je 22,7 odsto i italijanska kompanija se obavezala da će ih do 2014. godine sniziti na 11 odsto, ali se to nije dogodilo.
Tako su za 2010. godinu gubici projektovani na 20 odsto, a iznosili su 19,9 odsto, u 2011. godini trebali su da budu 18 odsto, a ostvareni su 19,2 odsto, u 2012. su zacrtani na 15 odsto, a ostvareni 20,8 odsto, dok su na kraju 2013. godine bili 18,9 odsto, iako je bilo projektovano 13 odsto. Za prethodnu godinu stopa gubitaka projektovana je na 11 odsto, a procjenjuje se da će biti do 18 odsto.
Sve ovo nedvosmisleno pokazuje da italijanska kompanija nije u poziciji da postavlja uslove, jer nije ispunila indikatore iz upravljačkog ugovora, a sa druge strane bila je opravdana bojazan da bi Vladino rješenje dodatno podstaklo energetske kompanije da još i manje ulažu u modernizaciju mreže, jer im sam zakon garantuje da će građani nastaviti da plaćaju ogromne tehničke gubitke u distribuciji.
Pored toga, Vladino rješenje bilo je sporno i zbog činjenice da u narednim godinama EPCG neće biti jedini proizvođač električne energije, jer se trenutno gradi niz malih hidroelektrana, te najavljuje gradnja vjetroelektrana, pa bi Vladin predlog uveo obavezu da krajnji potrošači plaćaju tehničke gubitke brojnih privatnih investitora.
S tim u vezi dovoljno je pomenuti neke od privatnih firmi, poput „Bemaxa“ koji se u javnosti dovodi u vezu sa Milanom Roćenom, „Hidroenergije Montenegro“ u kojoj vlasništvo posjeduje Oleg Obradović, „Čelebića“ podgoričkog građevinskog tajkuna Tomislava Čelebića, ali od nedavno i „BB Solar“ premijerovog sina Blaža Đukanovića, te „Sinergy“ koja se povezuje sa premijerovim kumom Vukom Rajkovićem.
MANS ocjenjuje pozitivnim iskorakom u crnogorskom parlamentu to što nije usvojeno Vladino problematično rješenje o tehničkim gubicima i očekuje da će identičan stav poslanici zauzeti i u eventualnim budućim situacijama u kojima bi Vlada predlagala slična ili ista rješenja.
MANS
