Investiciono-razvojni fond (IRF) je u finišu izborne kampanje proteklih parlamentarnih izbora odobrio povoljnije uslove za čak 11 programa finansijske podrške koje je sprovodio u izbornoj 2016. godini, pri čemu su posebne pogodnosti omogućene za korisnike kredita u sjevernom regionu države, kao veoma nerazvijenom području, pokazuje analiza Istraživačkog centra MANS-a i lista „Dan“.
Odlukom iz septembra ove godine IRF je snizio kamatnu stopu za infrastrukturne, ugostiteljske, hotelske i projekte iz drvoprerade sa 5 odsto na 4,5 odsto, dok je za iste projekte koji se realizuju na sjeveru i u manje razvijenim opštinama (Cetinje, Nikšić i Ulcinj) ona dodatno smanjena za još 0,5 odsto. Kada je u pitanju naknada za obradu kredita ona je umanjena na 0,6 odsto, u odnosu na početak 2016. godine kada je iznosila 0,75 odsto.
Na čelu Fonda je Zoran Vukčević, javnosti poznat iz afere „Snimak” koja je pokrenuta 2013. godine i odnosi se na transkripte razgovora sa sjednica partijskih organa Demokratske partije socijalista (DPS), koje su održane uoči vanrednih parlamentarnih izbora 2012. Najviši funkcioneri DPS-a tada su razotkrili neke od mehanizama koji su korišteni u predizbornim periodima, poput isplate socijale, radničkih otpremnina, kredita ili zapošljavanja.
Osim odluke koja je donijeta neposredno prije održavanja parlamentarnih izbora, IRF je početkom maja ove godine, a prije ulaska opozicionih kontrolora u Vladu izbornog povjerenja, donio odluku o izmjeni četiri programa za kreditiranje, kojima je predvidio povoljnije uslove za korisnike kredita, odnosno da sopstveno učešće mogu obezbijediti u roku od godinu od dana zaključenja ugovora o kreditu.
Riječ je o programima podrške razvoju preduzetništva, kreditiranju mladih u biznisu, kreditiranju početnika u biznisu i programu kreditiranja visokoškolaca. Za pomenute kredite IRF je projektovao da obezbijedi finansiranje do 70 odsto vrijednosti ukupne investicije, dok su korisnici kredita morali da obezbijede 30 odsto svog učešća.
Međutim, neposredno prije ulaska opozicionih kontrolora u maju, Odbor direktora IRF-a je za navedena četiri programa kreditiranja usvojio dopune programa kojima je snizio kriterijume, odnosno predvidio je da korisnici kredita sopstveno učešće u iznosu od 30 odsto ukupne investicije mogu obezbijediti tek u roku od godinu od dana zaključenja ugovora o kreditu.
Pored toga, analiza istraživačkog centra MANS-a i lista „Dan” pokazala je da su ukupni uslovi kreditiranja IRF-a u izbornoj 2016. godini bili znatno povoljniji u odnosu na 2015. godinu, koja je bila neizborna godina.
Tako su korisnici kredita u 2016. godini mogli da dobiju na maksimalan iznos do tri miliona eura, uz rok otplate do 12 godina, grejs period od četiri godine, kamatnu stopu do 5,5 odsto na godišnjem nivou i naknadu do jedan odsto u odnosu na ukupan iznos odobrenog kredita (kamatne stope i naknade za obradu kredita su u septembru dodatno sniženi za 11 programa, kako je već navedeno u tekstu).
Godinu ranije krediti su takođe odobravani na rok od tri godine i naknadu od jedan odsto od iznosa odobrenog kredita, ali je rok otplate bio kraći, odnosno deset godina sa grejs periodom od dvije godine, dok je kamatna stopa bila znatno nepovoljnija i iznosila je sedam odsto.
Poslovanje pod velom tajne
Na zvaničnom sajtu IRF, čije je poslovanje obavijeno velom tajne, je do sredine novembra 2016. godine prikazano da je dodijeljeno 53,3 miliona eura različitih kredita.
Prema prikazanim podacima proizilazi da se oko 3,6 miliona odnosi na poljoprivredne kredite (nabavka poljoprivredne opreme, mehanizacije, širenje proizvodnje, nabavku stoke…) koji su dodijeljeni za 112 korisnika.
Ono što nije poznato jeste koliko je dodijeljeno u predizbornom periodu, jer u IRF-u kriju podatke i odbijaju da dostave informacije u skladu sa Zakonom o slobodnom pristupu informacijama.
Pišu:
Marko Vešović
Ines Mrdović
Ovaj tekst je sačinjen uz podršku Evropske unije i Ambasade SAD u Podgorici. Za sadržaj ovog teksta odgovorna je isključivo Mreža za afirmaciju nevladinog sektora – MANS, a stavovi iznijeti u ovom tekstu se ni u kom slučaju ne mogu smatrati stavovima donatora.
