Drugi blok termoelektrane pod lupom Parlamenta

Nevladine organizacije MANS i Green Home zatražile su danas od predsjednika skupštinskog Odbora za ekonomiju i finansije da zakaže sjednicu tog parlamentarnog tijela, na kojoj bi bilo obavljeno kontrolno saslušanje premijera Mila Đukanovića, potpredsjednika Vlade Vujice Lazovića  i ministara ekonomije i finansija Vladimira Kavarića i Radoja Žugića u vezi najavljenog projekta izgradnje Drugog bloka Termoelektrane u Pljevljima.

MANS i Green Home očekuju da predsjednik Odbora za ekonomiju i finansije Aleksandar Damjanović na sjednicu pozove i menadžment Elektroprivrede Crne Gore (EPCG) zajedno sa predstavnicima italijanske A2A kao strateškog partnera, kao i rukovodstvo Rudnika uglja Pljevlja, koje je direktno uključena u čitav projekat, ali i predstavnike civilnog sektora i zainteresovane javnosti koji se intenzivno bave najavljenim projektom izgradnje nove termoelektrane u zemlji.

Kontrolno saslušanje najviših Vladinih predstavnika neophodno je kako bi poslanici Skupštine Crne Gore raspravili pitanje ekonomske isplativosti izgradnje novog bloka u Pljevljima, te da li se iza zatvorenih vrata sa izabranim ponuđačem – češkom kompanijom Škoda Praha – dogovaraju modeli finansiranja i realizacije projekta koji će biti uvod u dodjelu državne pomoći.

Iako Vlada projekat Drugog bloka najavljuje kao stratešku investiciju u energetskom sektoru i tvrdi da je ekonomski isplativ, do danas se od javnosti kriju osnovni podaci koji bi dokazali te tvrdnje, dok istovremeno istraživanja MANS-a i Green Home-a pokazuju da je investicija finansijski neodrživa i da čak ni komercijalno isplative rezerve uglja u užem pljevaljskom basenu nijesu dovoljne za puni rad nove termoelektrane.

Vlada Crne Gore uporno prikazuje samo troškove izgradnje Drugog bloka, za koji je Škoda Praha ponudila cijenu od 338 miliona eura, ali pri tome nije uračunala čitav niz pratećih izdataka, počev od kamata na kredit, otvaranja novih rudokopa i njihove rekultivacije, preko troškova eksproprijacije i revitalizacije postojeće termoelektrane, do troškova zdravlja i zaštite životne sredine.

Istraživački centar MANS-a prethodnih dana je objavio da će investicioni troškovi za projekat Drugog bloka premašiti milijardu eura, dok je međunarodna organizacija Greenpeace sredinom 2013. godine troškove zdravlja i zaštite životne sredine za 40 godina rada nove termoelektrane procijenila na 2,5 milijardi, pa bi ukupna cijena koštanja novog „prljavog“ izvora energije mogla dostići sumu od nevjerovatnih 3,5 milijardi.

Vlada je čitav projekat zasnovala na netačnim podacima o stvarnim komercijalnim rezervama uglja u takozvanom užem pljevaljskom basenu iz kojeg je planirano obezbijeđenje uglja za novi blok. Raniji podaci MANS-a pokazali su da ekonomski isplativog uglja ima za tek 20 godina rada novog bloka, a ne 40 godina koliko je potrebno da bi investcija bila otplaćena.

Pored toga,  Vlada je kontroverzni projekat zasnovala i na manipulativnim podacima o stvarnoj cijeni uglja, na osnovu čega je nerealno projektovala i proizvodnu cijenu električne energije. Istraživanje MANS-a pokazuje da bi Drugi blok prema trenutnim cijenama električne energije na godišnjem nivou proizvodio milionske gubitke, pa je vjerovatan scenario da bi ga Vlada održavala kroz dodjelu državnih subvencija.

S tim u vezi indikativne su nedavne izmjene Zakona o energetici prema kojima je eksploatacija uglja za potrebe proizvodnje električne energije definisana kao djelatnost od javnog interesa, dok je iz Vlade nedavno najavljeno da će projekat Drugog bloka biti realizovan tako što će biti formirano posebno preduzeće u kojem će država imati 51 odsto, a EPCG 49 odsto. Državna energetska kompanija bi potom otkupljivala struju od tog novog preduzeća po troškovnom principu kako bi novo preduzeće uopšte bilo održivo, što upućuje da se radi o modelu dodjele državne pomoći.

Upravo takav model finansiranja projekta je namjeravala da realizuje hrvatska Vlada u vezi izgradnje termoelektrane Plomin C, ali je nedavno nagovijestila odustajanje od njega, nakon što je Brisel najavio da će pokrenuti istragu o državnoj pomoći koju Hrvatska namjerava da obezbijedi za taj projekat.

MANS i Green Home očekuju da predsjednik Odbora za ekonomiju i finansije najhitnije zakaže kontrolno saslušanje najviših Vladinih zvaničnika, posebno imajući u vidu da je premijer Milo Đukanović u očiglednom konfliktu interesa, jer kao premijer odlučuje o modelima realizacije čitavog projekta, a da je u projekat uključena i kompanija Rudnik uglja Pljevlja, u kojoj njegov brat Aco Đukanović ima značajno vlasništvo.

MANS i Green Home