Podaci do kojih je MANS došao praćenjem zloupotreba državnih resursa i javnih ovlašćenja tokom predizborne kampanje za parlamentarne izbore održane 14. oktobra pokazuju da su državni funkcioneri i odgovorna lica u institucijama otvoreno kršili Zakon o finansiranju političkih partija kako bi na taj način pribavili što više glasova i na nezakonit način uticali na ishod izbora.
Zakonom o finansiranju političkih partija je zabranjeno angažovanje državnih funkcionera i zaposlenih u javnom sektoru u toku radnog vremena na aktivnostima izborne kampanje. To nije spriječilo funkcionere Vlade da u toku kampanje permanentno i intenzivno zloupotrebljavaju državne resurse odlazeći u posjete lokalnim samouprava sa ciljem promocije njihovih političkih partija. Jedan od ministara je to otvoreno priznao, ali nije snosio nikakve zakonske posljedice, jer su se sve institucije proglasile nenadležnim za procesuiranje ovog kršenja zakona.
Od 31. jula do 12. oktobra 2012. godine, koliko je trajala predizborna kampanja, premijer Igor Lukšić i većina ministara iz njegovog kabineta ostvarila je, tokom radnog vremena, najmanje 65 posjeta crnogorskim opštinama. Prvog dana kampanje je zabilježena jedna ministarska posjeta, u avgustu četiri, u septembru ih je bilo 27, dok su za 11 dana u oktobru zabilježene čak 34 posjete lokalnim samoupravama od strane premijera i njegovih ministara.
U obilasku 21 crnogorske opštine Vladini zvaničnici su otvarali završene, jednako kao i nezavršene objekte, označavali početke gradnje infrastrukturnih projekata, čak i onih koji su davno trebali da budu završeni, ali i obećavali nova radna mjesta studentima i kredite preduzetnicima.
Premijer Igor Lukšić i ministar rada i socijalnog staranja Suad Numanović su imali najveći broj posjeta – po 11 u posmatranom periodu.
Lukšić je uglavnom otvarao objekte, uključujući čak i jednu trafostanicu, u društvu gradonačelnice Marije Ćatović, iz iste političke partije. Numanović je uglavnom promovisao vladin Program za zapošljavanje visokoškolaca. Tokom kampanje je zabilježena i njegova posjeta Bukovici i najava izgradnje stanova za povratnike, kojom prilikom mu je društvo pravio crnogorski predsjednik Filip Vujanović.
Na drugom mjestu po broju posjeta su bili ministri poljoprivrede Tarzan Milošević i održivog razvoja Predrag Sekulić. Ministar Milošević je farmerima obećavao nabavku sijena i stočne hrane po povoljnim uslovima, a zabilježeno je da je prilikom obilaska katuna na planini Bjelasici poljoprivrednicima dijelio stočnu hranu iz kontigenta koji je obezbijedila Vlada. Sa druge strane, ministar Sekulić je jedini Vladin zvaničnik koji je otvoreno priznao da kao ministar agituje za Demokaratsku partiju socijalista tokom radnog vremena.
Od ostalih članova Vlade Crne Gore, zapaženiju ulogu imali su ministri finansija Milorad Katnić sa osam posjeta, zdravlja Miodrag Radunović sa šest, te ekonomije Vladimir Kavarić i ministar prosvjete Slavoljub Stijepović sa po tri posjete.
Kao kuriozitet je zabilježeno nekoliko obilazaka, gdje prisustvo resornih ministara nije imalo nikakvog smisla u odnosu na događaj koji je organizovan.
Tako je šef diplomatije Nebojša Kaluđerović prisustvovao potpisivanju ugovora o izgradnji sportske hale na Žabljaku, ministar zdravlja potpisivanju ugovora o prodaji mljekare u Beranama, a ministar pravde Duško Marković je u Rožajama razgovarao o statusu studenata i regionalnom razvoju (u prilogu dostavljamo kompletnu analizu koja se odnosi na ovu oblast).
Zakon o finansiranju političkih partija takođe propisuje i zabranu reklamiranja državnih organa i organa lokalne samouprave, javnih preduzeća, javnih ustanova i državnih fondova u periodu od dana raspisivanja izbora do završetka izbornog dana.
Problem plaćenog reklamiranja u periodu izborne kampanje nije bio tako izražen, osim u slučaju internet portala “Analitika”. Neke institucije su se reklamirale shodno dugoročnim ugovorima sa medijima, najčešće lokalnim radio stanicama, koji u vrijeme predizborne kampanje nisu stavljeni van snage.
Evidentirana je i manja količina reklamiranja nekoliko institucija u dnevnoj štampi, posebno u „Pobjedi“ koja je u većinskom državnom vlasništvu[1]. Zabilježen je i slučaj da se jedno javno preduzeće[2] reklamiralo na Radiju „Antena M“. (spisak prijavljenih institucija dostavljamo u prilogu.)
MANS je najveći broj zloupotreba tokom izborne kampanje identifikovao koristeći Zakon o slobodnom pristupu informacijama, prijave građana te svakodnevnim praćenjem štampanih i elektronskih medija u Crnoj Gori.
Koristeći Zakon o slobodnom pristupu informacijama, podnijeli smo preko 1.800 zahtjeva kojima su tražene informacije koje mogu ukazati na to da li je u toku trajanja predizborne kampanje prekršena neka od zabrana propisana Zakonom o finansiranju političkih partija koja se odnosi na potrošnje budžeta, zapošljavanje i reklamiranje. Takođe smo podnosili zahtjeve za informacijama koji su se odnosili na davanje stipendija, kredita, građevinskih i upotrebnih dozvola, te socijalnih davanja koja prevazilaze prosječna davanja prije raspisivanja izbora.
Institucije su nam dostavile odgovore u 39 % slučajeva, 2 % je već bilo objavljeno na internetu, dok su za svaki četvrti traženi podatak konstatovale da ga nemaju ili da nisu nadležne da ih posjeduju. Iako Zakon o slobodnom pristupu informacijama počiva na načelu hitnosti i propisuje da se na zahtjev za pristup informacijama mora odgovoriti u roku od osam dana, institucije nisu odgovorile na svaki treći podnijeti zahtjev.
Vuk Maraš
Direktor Monitoring programa
