Većina crnogorskih opština, u kojima će u maju biti održani lokalni izbori, već krajem prošle i početkom ove godine naglo je uvećala broj zaposlenih, što se može direktno dovesti u vezu sa ostvarenjem što jačeg političkog uticaja na te zaposlene uoči predstojećih izbora, pokazuje najnovija analiza Istraživačkog centra MANS-a.
Primjer Glavnog grada pokazuje da su organi lokalne uprave su na početku 2013. godine uposlili svega sedam lica, da bi intenzivnije zapošljavanje počelo već od jula, kada je 15 lica dobilo ugovore o radu, da bi do decembra taj broj bio uvećan na 21.
Takođe, u decembru prošle godine je Glavni grad raspisao oglase za prijem u radni odnos čak 54 pripravnika, od kojih 30 sa visokom školskom spremom i 24 sa srednjom školom. Zanimljivo je da su među traženim zanimanjima bila: poljoprivredni inžinjer za proizvodnju bilja, istoričar umjetnosti, glumac, a kada su u pitanju srednjoškolci traženo je, recimo, osam tehničara za održavanje mašina.
MANS-ovi podaci pokazuju da je Glavni grad sa pripravnicima zaključio ugovore 12. februara ove godine. Pored toga, u januaru i februaru su raspisani oglasi za novih 15 radnih mjesta, da bi u martu, kada su objavljen datum održavanja lokalnih izbora, opštinska Služba zaštite raspisala oglas za 17 mlađih vatrogasaca, koji bi bili uposleni svega tri mjeseca, ali i za prijem osam vatrogasaca-referenata na neodređeno vrijeme.
Pored Glavnog grada, gdje se bilježi nagli rast zaposlenih u predizbornom periodu, drastično uvećanje zapošljavanja Istraživački centar MANS-a je utvrdio u Opštini Rožaje, čije platne liste pokazuju da je krajem prošle godine bilo 110 zaposlenih, dok je u februaru ove godine u radni odnos primljeno osam novih lica, ali to nijesu bila sva zaposljenja.
Naime, Opština Rožaje je u februaru sa još 17 lica zaključila tromjesečne ugovore o radu, koja obuhvataju period od 5. februra do 5. maja tekuće godine. Sva ta lica su raspoređena u različitim opštinskim službama, bez jasnog navođena opisa posla, a indikativno je sa kojih će budžetskih linija za njih biti isplaćene zarade.
Istraživački centar MANS-a raspolaže i podacima o nezakonitim zapošljavanjima u Opštini Bar, koja je u martu sa „Lukom Bar“ zaključila „Ugovor o subvenciji nakon obavljenog pripravničkog staža“, a kojim se obavezala da će refundirati oko 75 hiljada eura za zapošljenje 19 lica, na period od 12 mjeseci.
Zakonski osnov za ovakav vid zapošljavanja ne postoji, ali kada znamo da su gradonačelnik Bara Žarko Pavićević i direktor „Luke Bar“ Slobo Pajović kadar Demokratske partije socijalista, više je nego indikativno da je ovaj sporni model zapošljavanja projektovan upravo zbog predstojećih lokalnih izbora.
Pored toga, i ostale lokalne samouprave su itekako vodile računa da će se ove godine održati lokalni izbori i u susret njima se angažovale kako bi ostvarile što bolji politički uticaj na zaposlene, odnosno potencijalne glasače.
Tako na primjer Opština Danilovgrad bilježi porast zaposlenja, sa 118 u novembru prošle godine, na 122 u februaru ove, dok MANS još ne raspolaže dokumentacijom o broju zaposlenih u opštinama Bijelo Polje, Kolašin i Plav, koje su odbile da nam dostave platne liste, zbog čega su upućene žalbe Agenciji za zaštitu ličnih podataka i slobodan pristup informacijama.
Na platnim listama se prikazuju podaci o licima koja su zaposlena po osnovu ugovora o radu na neodređeno ili određeno vrijeme. Međutim, Istraživački centar MANS-a je utvrdio da većina opština u predizbornim periodima maksimalno zloupotrebljava institut ugovora o djelu i ugovora o obavljanju privremenih i povremenih poslova.
Upravo zahvaljujući ovakvim ugovorima, koji su po zakonu veoma rijetki, u predizbornim periodima se suštinski obezbjeđuju kratkoročna zapošljenja, a novac se isplaćuje sa drugih budžetskih linija, poput: ostale usluge, ugovorene usluge i slično, što je potpuno nezakonito.
Ovo istraživanje urađeno je uz podršku Evropske unije i Ministarstva inostranih poslova Švajcarske. Sadržaj istraživanja predstavlja mišljenje MANS-a i ne odražava stavove donatora.
Božidar Vuksanović podijelio 34 privremena ugovora
Najnoviji podaci Istraživačkog centra MANS-a pokazuju da je i dio državnih organa nastavio sa intenzivnim zapošljavanjima u predizbornom periodu.
Tako je Uprava za inspekcijske poslove, na lijem je čelu provjereni kadar DPS-a Božidar Vuksanović, početkom marta zaključila čak 34 ugovora o djelu i privremenim poslovima, od čega se 17 odnosi na period od četiri mjeseca, dok se 17 obuhvata period od mjesec.
MANS je ranije objavio da je Zavod za izvršenje krivičnih sankcija u martu angažovao 50 lica po osnovu ugovora o obavljanju privremenih i povremenih poslova na period od četiri mjeseca, dok je još u novembru prošle godine nezakonito uposlio 221 lice na period od dvije godine, o čemu je Dan već pisao.
MANS je takođe objavio da je i niz drugih državnih organa, poput Ministarstva finansija ili Fonda za zdravstveno osiguranje, u prethodnim mjesecima zaključivao ugovore o djelu i privremenim poslovima. Samim tim je jasno, kolike su mogućnosti da se na lica, koja nemaju stalno zaposlenje, vrši uticaj za koga da glasaju.
I geronto program idealan za izborna zapošljavanja
Istraživački centar MANS-a je ranije objavio da se zapošljavanja u predizbornom periodu realizuju i preko različitih programa zapošljavanja. U tom smsilu je ilustrativan primjer podgoričkog Sekretarijata za socijalno staranje koji u ovom trenutku sprovodi dva projekta zapošljavanja geronto domaćica, kojim je obezbijeđeno zapošljavanje 23 domaćice, koje pružaju pomoć za ukupno 240 lica.
Geronto program je odličan model za ostvarivanje uticaja u predizbornom periodu, jer se njima postiže dvostruki efekat, na jednoj strani se omogućava zapošljavanje određenog broja ljudi, dok su na drugoj strani idealan način da se ostvari politički uticaj na pripadnike najstarije populacije.
Jedan od projekata, za koje je MANS utvrdio da se sprovodi uz kršenje zakonskih normi, nosi naziv “Njega starih lica” i ovaj projekat podgorički Sekretarijat za socijalno staranje realizuje u saradnji sa nevladinom organizacijom Caritas Barske nadbiskupije.
Naime, prema Zakonu o socijalnoj i dječjoj zaštiti, pružaoci usluga su dužni da imaju licencu za obavljanje djelatnosti, što nije slučaj sa organizacijom Caritas Barske nadbiskupije. Štaviše, u odgovoru koji je MANS dobio od Sekretarijata za socijalno staranje otvoreno se priznaje da Caritas nema licencu, jer ‘’još uvijek nije izvršeno licenciranje pružaoca usluga’’, što očigledno nadležnima u tom lokalnom organu nije bila smetnja da u izbornoj godini zaključe ugovor.
Kroz projekat sa Caritasom zaposleno je 10 geronto domaćica, koji će obavljati ovaj posao tokom cijele godine, dok će pomoć dobiti 150 korisnika sa gradskog područja. Iz ugovora proizilazi da se Glavni grad obavezao da geronto domaćicama za zarade isplati 44 hiljada eura.
Pored pomenutog projekta, Glavni grad paralelno realizuje i projekat pod nazivom “Pomoć i njega u kući starim licima” zahvaljujući kojem je ove godine uposleno 13 geronto domaćica, a pomoć je obezbijeđena za 90 korisnika. Analizom podataka iz ugovora zaposlenih može se zaključiti da je Glavni grad za ovaj projekat obezbijedio dodatnih oko 60 hiljada eura.
Kada je riječ o prijavljivanju starih za pomoć, Sekretarijat za socijalno staranje u dobrom dijelu sarađuje sa mjesnim zajednicima koje prijavljuju lica za koje procijene da im je pomoć u kući potrebna. Kada se ima na umu da je na čelu mjesnih zajednica u Podgorici provjereni kadar DPS-a, onda je jasno kolike su mogućnosti izbornog uticaja na tu populaciju.
