Posljednjih nekoliko godina grañevinska industrija je doživjela značajan rast u odnosu na ostale industrijske grane u Crnoj Gori. U Podgorici kao administrativnom centru Republike, dominira izgradnja stambeno-poslovnih objekata, u Budvi se grade stanovi za tržište i hoteli, dok je Nacionalni park „Durmitor“ na Žabljaku ugrožen izgradnjom vikend naselja.
Nepostojanje ažurne planske dokumentacije, neadekvatno sprovoñenje ili u nekim slučajevima i nepostojanje inspekcijskog nadzora, komplikovane i dugotrajne procedure za dobijanje potrebnih dozvola, kao i veliko interesovanje investitora da grade, tokom vremena je rezultiralo ogromnim brojem nelegalnih objekata i značajnom devastacijom prostora u većini crnogorskih opština.
Podaci nadležnih državnih institucija govore da je u posljednjoj deceniji, preko 80% objekata u Crnoj Gori sagrañeno suprotno zakonu, dok ih je Podgorici, samo na opštinskom zemljištu, preko 20 hiljada. Nelegalna gradnja je zastupljena i u oblastima pod posebnom zaštitom zakona, na obali i u nacionalnim parkovima.
Inspekcija Ministarstva ekonomije vrši nadzor nad izgradnjom objekata od značaja za državu, kao što su veliki infrastrukturni i industrijski objekti, ali i svi objekti čija površina prelazi 1000 m2 i koji imaju više od četri sprata ili se nalaze u zonama nacionalnih parkova ili na obali. U republičkoj grañevinskoj inspkeciji je zapošljeno šest inspektora.
Za manje objekte nadležne su opštinske grañevinske inspekcije. Lokalne grañevinske inspekcije u Budvi i na Žabljaku upošljavaju po jednog grañevinskog inspektora, dok je Podgorica jedini grad sa većim brojem inspektora.
U periodu septembar 2006. – februar 2007. godine, MANS je nadgledao rad republičke i opštinskih inspekcija u Podgorici, Budvi i Žabljaku. Prikupljali smo podatke o njihovim aktivnostima korišćenjem Zakona o slobodnom pristupu informacijama, podnosili inicijative za pokretanje inspekcijskog nadzora i krivične prijave i javno ukazivali na karakteristične slučajeve kršenja zakona.
Pored statističkih podataka o radu nadležnih institucija, ova publikacija sadrži i studije slučaja sa pratećom dokumentacijom kroz koje je na konkretnim primjerima ukazano na najčešće probleme u primjeni zakona i nedostatak političke volje za rješavanje problema nelegalne gradnje.
Izradu ove publikacije je podržao Rockefeller Brothers Fund.
Mišljenja iznijeta u ovoj publikaciji predstavljaju isključivo stavove MANS-a i ne moraju se obavezno poklapati sa stavovima Rockefeller Brothers Fund-a.
